Architekci projektują wejścia i hole w taki sposób, aby nastrajały gościa do tego, co go czeka w danym budynku. Przestrzenie mogą zachęcać układem, wielkością powierzchni, geometrią ścian, światłem czy nawet zapachem. Tylko co z tego, jeżeli hałas i pogłos w tym wnętrzu „zabijają”? Foyer w teatrze pełnił kiedyś ogromną funkcję społeczną. To właśnie dla spotkań podczas antraktów w teatrze damy stroiły się na potęgę. Obecnie przestrzenie takie coraz częściej są wykorzystywane do dodatkowych wydarzeń, nawet koncertów.W ramach wstępu chcę przedstawić przykład obrazujący dwie kwestie:

  1. Czasem akustyk może tylko dokumentować postępującą degradację akustyczną przestrzeni.
  2. Przy adaptacji akustycznej trzeba koniecznie myśleć także o adaptacji na ścianach.

Już jakiś czas temu stwierdzono, że zostanie rozszerzona funkcjonalność dziedzińca Politechniki Gdańskiej, którego charakterystyczne parametry podano w tabeli obok. Wykres obok przedstawia czas pogłosu zmierzony w różnych latach. W roku 2004 dokonano pomiarów przed rozpoczęciem prac. Widzimy tutaj, że pomimo tego, że nad głowami była otwarta przestrzeń (więc praktycznie stuprocentowo pochłaniania w każdej częstotliwości) to czas pogłosu był duży i wynosił w średnich częstotliwościach ponad 2 s! To pokazuje, że pomimo dobrego sufitu akustycznego musimy stosować także materiały dźwiękochłonne na innych powierzchniach. Proszę też zwrócić uwagę, że wiele kalkulatorów akustycznych od różnych producentów w takim przypadku potrafi dać wyniki wskazujące, że akustyka będzie zadowalająca. Wynika to z faktu nieuwzględnienia w podstawowych wzorach umiejscowienia materiałów dźwiękochłonnych. Zalecam tutaj daleko idącą ostrożność, kiedy mamy większe wymagania dla danych przestrzeni. W 2005 dokonano pomiarów po zamontowaniu szklanego dachu – czas pogłosu poszybował w górę. Wartości są czasem ponad dwukrotnie większe! Następnie w 2007 zmierzono ponownie czas pogłosu po dodatkowych pracach mających na celu odnowienie tynku strukturalnego i czyszczenie cegieł. Wszystkie działania przeprowadzone w tym wnętrzu prowadziły do pogorszenia akustyki. Opisany przypadek został udokumentowany w pracy naukowej: T. Kamisiński i A. Kulowski, „Acousticrelated aspects of historic interior modernization projects” w „Forum Acusticum”, Kraków, 2014. Widzimy, że akustycy wiedzieli o problemie, ale z jakiejś przyczyny nie mieli żadnego wpływu na degradację akustyczną tej przestrzeni. Mam nadzieję, że cyklem tych artykułów trochę zmieniam świadomość i może unikniemy gdzieś jakiś problemów. Izolacyjność i hałas
Według prawnie obowiązującej normy „PN-B-02151-3:1999 – Akustyka budowlana – Ochrona przed hałasem w budynkach – Izolacyjność akustyczna przegród w budynkach oraz izolacyjność akustyczna elementów budowlanych – Wymagania” minimalne izolacyjności akustycznej ściany korytarza powinny wynosić pomiędzy 35 dB a 45 dB, a drzwi 20 dB a 35 dB (w zależności od funkcji pomieszczeń przyległych). Konkretnych wartości nie będę tutaj przedstawiał, bo byłaby to tabela na całą stronę; wybrane wartości zostały uwzględnione przy okazji omawiania poprzednich przestrzeni we wcześniejszych felietonach. Według nowej normy PN-B-02151-3:2015-10 – „Akustyka budowlana – Ochrona przed hałasem w budynkach – Część 3: Wymagania dotyczące izolacyjności akustycznej przegród w budynkach i elementów budowlanych” dla korytarzy mamy wymaganie dopuszczalnego hałasu dochodzącego do pomieszczenia z zewnątrz w:

  • budynkach hotelowych: 45 dB(A)
  • szkołach podstawowych i ponadpodstawowych: 40 dB(A)

Obowiązująca norma dotycząca dopuszczalnych poziomów hałasu we wnętrzach (PN-B-02151-02:1985) nie określa wymagań dla tego typu przestrzeni (najbliższe to sale kawiarniane i restauracje oraz sale sklepowe).
DSO i zrozumiałość mowy
Przestrzenie, o których dzisiaj piszę, znajdują się zazwyczaj w dużych obiektach, a co za tym idzie – ważną kwestia jest bezpieczeństwo przebywających tam ludzi i ewentualne działania w sytuacjach zagrożenia życia. W takich obiektach mamy prawne wymagania stosowania Dźwiękowego Systemu Ostrzegawczego. Według Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. 2010 nr 109 poz. 719) wymagania takie są w:
1. budynkach handlowych lub wystawowych:
a. jednokondygnacyjnych, zawierających strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL I o powierzchni powyżej 8000 m2
b. wielokondygnacyjnych, zawierających strefę pożarową zakwalifikowaną do kategorii zagrożenia ludzi ZL I o powierzchni powyżej 5000 m2;
2. salach widowiskowych i sportowych o liczbie miejsc powyżej 1500;
3. kinach i teatrach o liczbie miejsc powyżej 600;
4. szpitalach i sanatoriach o liczbie łóżek powyżej 200 w budynku, z wyłączeniem pomieszczeń intensywnej opieki medycznej, sal operacyjnych oraz sal z chorymi;
5. budynkach użyteczności publicznej wysokich i wysokościowych;
6. budynkach zamieszkania zbiorowego wysokich i wysokościowych lub o liczbie miejsc noclegowych powyżej 200
7. stacjach metra i stacjach kolei podziemnych;
8. dworcach i portach, przeznaczonych do jednoczesnego przebywania powyżej 500 osób.
Jeżeli wymagane jest stosowanie systemu DSO, to są także wymagania dla odpowiedniej zrozumiałości mowy, która wspierana jest m.in. przez adaptację akustyczną. Czas pogłosu
Cieszę się, że konieczność adaptacji akustycznych takich przestrzeni została dostrzeżona w normie pogłosowej PN-B-02151-4:2015. Jej wymagania dla tego typu pomieszczeń przedstawia tabela na następnej stronie. Spełnienie powyższych wymagań, w większości przypadków umożliwi poprawne funkcjonowanie systemów DSO. Jak widzimy, istnieją pewne wskazówki dla poprawnego projektowania przestrzeni typu hole pod kątem akustycznym. Ciekawym przykładem adaptacji foyer jest budynek CKK Jordanki w Toruniu, który miałem przyjemność zwiedzić, a relacja znajduje się na moim kanale ProperSound na YouTube. Zapraszam do jego subskrypcji. Mam nadzieję, że zachęciłem do tego, aby zajmować się akustyką w takich wnętrzach. Może kolejnym razem, gdy będziemy wchodzili do holu jakiegoś budynku albo czekali na pociąg, będzie nam się przyjemniej przebywało w akustycznie poprawnie zaprojektowanych przestrzeniach.