Na mapie Polski jak grzyby po deszczu wyrastają nowe multipleksy. Najczęściej są one częścią dużych galerii handlowych, tworząc kompletną ofertę popołudniowej i weekendowej rozrywki. Równocześnie przybywa sympatyków tworzenia kina domowego, w którym bez wychodzenia z łóżka lub zaledwie po przejściu na sofę możemy zobaczyć film na wielkim ekranie i poczuć przestrzenny dźwięk. Wśród nich są również takie, które za sprawą architektury, parametrów akustycznych i wyposażenia technicznego są w istocie zminiaturyzowanym multipleksem z jedną znakomitą salą. Jedno z takich miejsc znajduje się w południowej Polsce i zostało niedawno okrzyknięte mianem najlepszej tego rodzaju przestrzeni w Europie, otrzymując prestiżową nagrodę przyznawaną wybitnym projektom rynku rezydencyjnego.
Przygotowany i zrealizowany przez Art Cinema projekt sali kinowej w polskiej rezydencji został uhonorowany w 2015 roku nagrodą CEDIA Awards w kategorii „Best Home Cinema (£40 000–£100 000)”. Stworzona wraz z inwestorem sala kinowa pokonała prawie sto dwadzieścia innych projektówz aż siedemnastu krajów świata,s tając się najlepszą tego rodzaju przestrzenią w Europie,Afryce, Indiach, Pakistanie i na Bliskim Wschodzie. Jak podkreślało w uzasadnieniu jury, które przyznało nagrodę: „Jeśli kochasz film, jest to sala kinowa dla Ciebie”. Nie bez znaczenia w powstawaniu projektu była rola samego inwestora, który jest koneserem i entuzjastą sztuki filmowej, co postawiło bardzo wysoko poprzeczkę przed krakowskimi projektantami. Musieli oni stworzyć rozwiązanie, które będzie bezbłędne zarówno pod względem akustyki, jak i systemu dźwiękowego i rozwiązań odpowiedzialnych za obraz. Co ciekawe, omawiana sala kinowa stała się centralnym i najważniejszym elementem całej rezydencji. Koncepcja całego domu powstała dopiero po tym, jak ukończono projekt samego kina. Zaproponowana inwestorowi koncepcja jest jednak nie tylko salą, w której znajdują się projektor i wielokanałowy system dźwiękowy,ale także kompletną strefą kinową.Została zlokalizowana na poziomie –2 rezydencji i składa się aż z trzech pomieszczeń o zróżnicowanej funkcjonalności. Gości przybywających do kina wita wejście przypominające typowe stoiska z biletami, jakie można spotkać w salach w Hollywood. Dalej znajduje się bar, który jest zarówno przestrzenią rozrywkową, jak i śluzą akustyczną, a zarazem miejscem, gdzie znajduje się specjalnie wyciszona i wyposażona w chłodzenie szafa rack ze wszystkimi urządzeniami. Bar został także uzbrojony w system multiroom zapewniający odsłuch, jak i podgląd tego, co dzieje się w sali kinowej. Do sali kinowej prowadzą grube i ciężkie drzwi o odpowiedniej izolacyjności akustycznej.
Kinowa akustyka
Opisywana sala kinowa odznacza się wszystkimi tymi parametrami, jakie można spotkać w największych i najlepiej wyposażonych multipleksach na świecie, oczywiście w dopasowanej do rozmiarów sali formie. Realizację sali poprzedziła seria ustaleń i projektów, włącznie z projektem akustycznym i symulacjami, na bazie których przeanalizowane zostały możliwości układu ścian i sufitu oraz dobrane odpowiednie materiały pozwalające osiągnąć optymalny czas pogłosu w pomieszczeniu, a także wskaźnik zrozumiałości mowy (STI) na poziomie nie mniejszym niż 60%, wskaźnik wyrazistości dotyczący rozróżnialności poszczególnych kwestii w muzyce na poziomie nie mniejszym niż 65% oraz poziom SPL obrazujący równomierność rozchodzącego się w pomieszczeniu dźwięku. Wymiary sali to 9,7 m długości, 6 m szerokości i 3,7 m wysokości, jej objętość to 185 m3. Na bazie wnikliwych symulacji akustycznych przygotowano projekt adaptacji akustycznej. Złożyły się na niego elementy wykonane z materiału mało rozpraszającego, materiałów pochłaniających, materiału o zmniejszonym stopniu rozproszenia, materiału mocno rozpraszającego, pułapek basowych i sufitu wykonanego z rozwiązań Ecophon Sombra DS Gamma i Extra Bass. Dodatkowo na podłodze zainstalowano wykładzinę o odpowiednich parametrach akustycznych. Dzięki temu w sali udało się stworzyć odpowiednie warunki akustyczne, w tym zachować pogłosowość sali na poziomie 0,25–0,3 s, a więc na poziomie zgodnym z zaleceniami dla tego rodzaju pomieszczeń. Doborem wszystkich ustrojów zajął się projektant – firma Art Cinema. Istotnym elementem całej sali były również fotele, na których zasiadają w sali domownicy i zaproszeniu goście. Zainstalowano tu przygotowane specjalnie dla tego miejsca fotele kinowe z uchwytami na napoje i rozsuwanymi elementami oraz dużą sofę. Zgodnie z wyliczeniami opracowanymi w trakcie symulacji akustycznych, znalazły się one w optymalnym miejscu pod względem odsłuchowym i możliwości odbioru obrazu, a więc w odległości między 3,69 a 6,79 m od przedniej ściany. Ze względu na fakt, że sala kinowa jest częścią rezydencji, w której znajdują się części mieszkalne, bardzo istotnym zadaniem było odpowiednie odizolowanie kina od reszty domu. Całe pomieszczenie ma żelbetową skorupę, odpowiednią adaptację akustyczną i drzwi o wysokiej izolacyjności; zadbano również to, aby doprowadzić do niego oddzielną wentylację, wykluczającą możliwość przedostania się dźwięków tą drogą. Rolą projektantów całej instalacji było także zaprojektowanie takich rozwiązań (a więc m.in. odpowiedniej szerokości kratek wentylacyjnych), które zapewnią linearny przepływ powietrza i nie będą generowały dodatkowego hałasu.
Ulubiony projektor
O tym, że inwestor, który zdecydował się realizować omawianą salę kinową, jest pasjonatem kina i filmów, może świadczyć nie tylko ogromna kolekcja filmów, ale przede wszystkim świadomość dostępnych rozwiązań i technologii. Dla krakowskiej Art Cinema, odpowiedzialnej za stworzenie i realizację projektu, nie była to pierwsza sala przygotowana dla tego inwestora. W związku z tym miał on okazję w trakcie użytkowania poprzedniego miejsca na gruntowne przetestowanie dostarczonych mu produktów. Dzięki temu inwestor, oczekując na trzychipowy projektor DLP z natywną rozdzielczością 4K, był świetnie zaznajomiony z możliwościami „starego projektora” i zdecydował się na przeniesienie pracującego w poprzedniej lokalizacji urządzenia do nowej sali kinowej. Tym projektorem był model VX-1000d firmy Runco, urządzenie o mocy 1500 ANSI lumenów, kontraście 2500:1 oraz natywnej rozdzielczości 1280 × 720 pikseli. Dzięki jakości projektora i odpowiedniej konfiguracji obraz jest lepszy niż w większości popularnych projektorów kinowych full HD. W tej konkretnej konfiguracji pracuje on z obiektywem amorficznym Cinema Scope. Jej zastosowanie, podobnie jak w dużych salach kinowych, pozwala uzyskać obraz o odpowiedniej szerokości i formacie. Projektor został zainstalowany pod sufitem, jednak dzięki temu, że jest to rozwiązanie przeznaczone na rynek home cinema, pracuje w trybach, które znacząco ograniczają głośność pracy wentylatorów, eliminując tym samym ryzyko powstawania ewentualnego, dodatkowego hałasu. Projektor jest dostarczany wraz z procesorem/kontrolerem DHD Controller, z którego wychodzi sygnał DVI do projektora. Procesor jest odpowiedzialny za włączanie i wyłączanie projektora, a także takie parametry obrazu jak jasność, kontrast, temperatura barwowa czy format obrazu. Źródłami obrazu wyświetlanego przez projektor są odtwarzacz DVD Parasound D200 oraz odtwarzacz Blu-ray BDP-105EU z funkcją region free, która pozwala oglądać filmy bez względu na to, w jakim miejscu świata zostały zakupione. W razie potrzeby system umożliwia wpięcie konsoli do gier czy np. urządzenia do streamingu obrazu, takiego jak Apple TV.
Dźwięk jak żywy
Od wielu już lat rozwiązania kinowe produkowane przez firmę JBL są światowym standardem i można je znaleźć w multipleksach zlokalizowanych na wszystkich szerokościach geograficznych. Rozwiązania amerykańskiego producenta są wykorzystywane zarówno w studiach nagrań, gdzie powstaje muzyka filmowa, w studiach postprodukcyjnych, jak i w salach, gdzie dokonuje się kolaudacji filmów. Bazując na rozwiązaniach wyniesionych z rynku profesjonalnych sal kinowych, firma JBL wiele lat temu zaprezentowała serię Synthesis, będącą tak naprawdę rozwiązaniami nie dbiegającymi w żaden sposób od tego, co możemy znaleźć w dużych kinach, pomniejszonymi jednak w sposób odpowiadający wymaganiom domowych sal projekcyjnych. System JBL Synthesis jest sprzedawany w postaci gotowych zestawów. Są one jednak rekonfigurowane w zależności od wymagań konkretnej sali. Zainstalowany w omawianej sali kinowej zestaw to obecnie system dźwięku przestrzennego 7.4. Za stałym i akustycznie przepuszczalnym ekranem marki ScreenResearch o szerokości 3,38 i wysokości 1,9 m zainstalowano głośniki LCR. To przeznaczone do tych kanałów trzy głośniki składające się z modułów średnio-wysokotonowych SAM1HF oraz modułów niskotonowych SAM2LF. W całej instalacji pracują cztery głośniki surroundowe S4Ai. Dwa z nich znajdują się w ścianach bocznych, natomiast dwa kolejne za słuchaczami. Wybrane przez projektantów komponenty Synthesis są rozwiązaniami przygotowanymi do ich montażu w ścianie. Zostało to uwzględnione już na etapie projektowania i budowy ustrojów akustycznych, obok których zostały zabudowane głośniki. Za przetwarzanie najniższych częstotliwości odpowiadają cztery subwoofery JBL S1S-EX, dwa z nich znajdują się pod ekranem, a dwa kolejne z tyłu sali. Z obliczeń kubatury względem mocy subwooferów i zasilających je wzmacniaczy wynikało, że w sali powinny pracować przynajmniej cztery subwoofery. Początkowo, zgodnie z życzeniem inwestora, znalazły się tutaj dwa głośniki obsługujące najniższe pasmo częstotliwości. Po około półtora roku użytkowania do sali w charakterze testu zostały dostarczone dwa kolejne subwoofery. Efekty ich pracy wywarły ogromne wrażenie na użytkowniku, który zdecydował się zainstalować je na stałe. Głośniki zaekranowe i zestawy surroundowe są zasilane za pomocą dwóch pięciokanałowych wzmacniaczy JBL Synthesis S5165. Potrafią one zapewnić moc 160 W na kanał przy obciążeniu na poziomie 8 Ohm. Dwa z czterech subwooferów są zasilane za pomocą dwóch wzmacniaczy JBL Synthesis S820, pracujących w trybie bridge i zapewniających 800 W na kanał przy 8 Ohm. Zasilaniem dwóch kolejnych zajmują się dwa wzmacniacze SDA4600 zapewniające przy 8 Ohm po 1200 W mocy dla każdego z nich. Całym systemem audio zawiaduje procesor 7.1 JBL SDP-45 4K. Jest to urządzenie wyposażone w konwertery analogowo-cyfrowe i cyfrowo-analogowe 24 bit/192 kHz i dwa trzydziestodwubitowe silniki DSP. Urządzenie wspiera najbardziej popularne standardy kodowania dźwięku przestrzennego na rynku w tym Dolby TrueHD oraz DTS-HD Master Audio. Procesor SDP-45 4K jest wyposażony w szereg cyfrowych oraz analogowych wejść i zestaw wyjść analogowych. Ponadto do urządzenia, za pomocą złącz HDMI wpinane są również źródła obrazu, które po processingu już za pomocą jednego kabla HDMI trafiają do procesora projektora Runco. W zakresie przetwarzania sygnałów wideo procesor umożliwia skalowanie obrazu, a także wsparcie dla materiałów 3D. W systemie pracuje także korektor i crossover cyfrowy SDEC-4500P. Umożliwia on podział sygnałów do głośników zaekranowych SAM1HF i SAM2LF (trzy aktywne crossovery dwudrożne) oraz kontrolę każdego z dwunastu kanałów wejściowych i czterech wyjściowych. Urządzenie zostało zaopatrzone w algorytmy umożliwiające zapięcie na każdym z kanałów korektora parametrycznego z kontrolą ponad pięciuset pasm. Ponadto pracują tutaj także rozwiązania odpowiedzialne za kontrolę basu, filtry low pass i high pass, algorytmy odpowiedzialne za opóźnienie sygnałów, a także algorytmy Sound Field Management współpracujące z systemem kalibracyjnym JBL Synthesis ARCOS. Warto wspomnieć, że po instalacji całego systemu w opisywanym obiekcie dokonywana była kilkakrotna kalibracja, zarówno zaraz po wykonaniu, jak i po pewnym czasie. System jest strojony zgodnie z zaleceniami standardu THX w wyniku zautomatyzowanego procesu. Później to strojenie jest dopasowywane do indywidualnych wymagań i upodobań użytkownika. W przypadku tej instalacji stworzono presety różniące się nieco sygnaturą brzmienia systemu na potrzeby oglądania filmów oraz słuchania koncertów.
Kino pod kontrolą
Pomimo bardzo rozbudowanego systemu, składającego się z wielu różnych komponentów, uniknięto sytuacji, w której użytkownik musi mieć przy sobie kilka czy kilkanaście pilotów. Sterowanie wszystkimi komponentami zostało sprowadzone do jednego, spójnego interfejsu na iPadzie. Urządzeniem sprawującym kontrolę nad całym sprzętem jest procesor Crestron CP3. Oprócz zarządzania komponentami systemu kinowego, procesor umożliwia także kontrolę oświetlenia. Wszystkie światła znajdujące się w kinie są ściemniane. Jest to realizowane za pomocą opraw marki Lutron i przypisanego im ściemniacza napięciowego. Chociaż główną sceną świetlną towarzyszącą projekcjom w sali kinowej jest oczywiście ciemność, użytkownik ma możliwość kreowania kolorów otoczenia i nastrojów tworzonych za pomocą światła. Jest to realizowane za pomocą pasków LED RGB i sterowania z poziomu systemu Lutron poprzez protokół DMX. Cały ten system sterowania i zarządzania oświetleniem w sali kinowej jest częścią dużego systemu znajdującego się w rezydencji. W tym celu zostały przygotowane aż trzy rozdzielnie. Pierwsza z nich znajduje się na poziomie –1, kolejna na poziomie +1, a ostatnia wraz z szafą rack i rozwiązaniami z zakresu teletechniki na poziomie 0. Na każdym piętrze znajdują się podrozdzielnie z urządzeniami firmy Lutron, za sprawą czego nie było konieczności doprowadzenia wszystkich obwodów w jedno miejsce, bowiem są one sterowane z wyznaczonych rozdzielni. Zarówno sala kinowa, jak i cała rezydencja zgłaszają znaczne zapotrzebowanie na prąd. W obiekcie pracuje duży UPS dla wybranych obwodów, który nie tylko podtrzymuje zasilanie w przypadku jego braku z sieci, co jest kluczowe choćby z uwagi na chłodzenie lampy w projektorze, ale także w znaczący sposób eliminuje zniekształcenia z sieci. Zarówno kino, jak i automatyka pracują na wydzielonych obwodach, co eliminuje ewentualne zakłócenia, jakie mogą generować inne urządzenia, i wyklucza sytuację, w której zwarcie w innym miejscu budynku spowoduje wyłączenie urządzeń kina.
Podsumowanie
Opisywana przez nas nagrodzona sala kinowa to projekt bezkompromisowy. Do jego realizacji zostały zaangażowane potężne środki finansowe i osobowe oraz najlepsze dostępne na rynku rozwiązania technologiczne i architektoniczne. Dzięki temu inwestor w swoim własnym domu, schodząc zaledwie dwa piętra niżej, może znaleźć się w otoczeniu nie ustępującym w żadnym stopniu najlepszym hollywoodzkim salom kinowym. Co więcej, seans rozpoczyna się tu zawsze o właściwej porze, nigdy nie zabraknie biletów i zawsze mamy gwarancję, że będziemy w sali sami, a odtwarzany film będzie dokładnie tym, na który mamy w danym momencie ochotę.
TEKST: Paweł Zawidowski
ZDJĘCIA: Art Cinema
