Sztuka wideo narodziła się w Stanach Zjednoczonych w latach 60. i 70. XX wieku. Wprowadzenie rozwiązań związanych z przetwarzaniem wideo do sztuki przypisuje się Nam June Paikowi i Wolfowi Vostellowi. Wraz z rozwojem technologii, sztuka wideo zaczęła stawać się bardziej interdyscyplinarna i do samego obrazu prezentowanego na ekranie telewizora lub wielu monitorów zaczęły dołączać również wielokanałowy dźwięk, interakcja, systemy komputerowe, aplikacje, a ostatnio także rozszerzona i wirtualna rzeczywistość. Tak narodziła się sztuka cyfrowa, która dzisiaj stawiana jest na równi z rzeźbą, malarstwem czy fotografią. W październiku w Krakowie odbyła się kolejna edycja jednej z najważniejszych imprez poświęconych sztuce cyfrowej, festiwalu Patchlab. Aby zapewnić artystom najlepsze narzędzia do prezentacji swoich prac, organizatorzy ponownie, zamiast eksperymentować, postawili na sprawdzone i najlepsze rozwiązania marki NEC Display Solutions, udowadniając, że monitory wielkoformatowe czy projekcja jest nie tylko dedykowana instalacjom stałym w muzeum, ale również ulotnym, chwilowym, multimedialnym dziełom sztuki.
Festiwal Sztuki Cyfrowej Patchlab odbywa się w Krakowie od 2012 roku i jest organizowany przez fundację Photon należącą do międzynarodowej platformy AVnode zrzeszającej artystów i wydarzenia, w trakcie których prezentowana jest sztuka współczesna. Patchlab to coroczna impreza poświęcona dziełom sztuki powstającym przy wykorzystaniu najnowszych technologii i nowych mediów. Organizatorzy i zaproszeni artyści skupiają się na potencjale ukrytym w maszynach, informatyce, programowaniu czy bazach danych. Na festiwalu można zobaczyć najważniejsze zjawiska pojawiające się w kulturze i sztuce współczesnej jak XR, sztuczna inteligencja czy hakowanie. Na program każdej kolejnej edycji składają się zarówno wystawy, prezentacje, projekcje filmowe, koncerty audiowizualne w immersyjnym formacie 360 stopni, DJ i VJ sety, a także spotkania, panele i dyskusje, w których udział biorą najwybitniejsi specjaliści i artyści gatunku.
Trzy bezszwowe monitory X461UN pozwoliły na wyjątkową prezentację filmu „Merger” Keichi Matsudy, przedstawiającego rzeczywistość w niedalekiej przyszłości, w której świat wirtualny zazębia się z fizycznym. Połączenie trzech bezszwowych ekranów pozwoliło na prezentację tej pracy w formacie 4080 x 768 px, tworząc wrażenie oglądania filmu na jednym, szerokim, zakrzywionym ekranie.
Tegoroczna edycja zatytułowana REALITIES odbyła się w dniach 24-27 października, jak zwykle w Krakowie. Zaproszeni artyście w swojej twórczości skupiali się na cyfrowych światach tworzonych równolegle do coraz bardziej spolaryzowanej rzeczywistości i realnej wizji katastrofy klimatycznej. Oczywiście najwięcej emocji budzi i z największym zainteresowaniem spotyka się wystawa prac, na której prezentowane są instalacje bazujące na najnowszych rozwiązaniach technologicznych. Aby móc zaoferować artystom odpowiednie środki, umożliwiające realizacje ich pomysłów, organizatorzy już od wielu lat stawiają na sprawdzony sprzęt zapewniający odpowiedni poziom jakości i pewność bezawaryjnej pracy. Festiwal Sztuki Cyfrowej Patchlab współpracuje z firmą NEC Display Solution od trzeciej edycji imprezy, czyli od 2014 roku.
Dwa monitory X552S i E556 zostały użyte w pracy rosyjskich artystów Natalii Alfutovej i Yaroslava Karvtsova zatytułowanej „Faced2faced”, której celem było przybliżenie widzowi własnej tożsamości cyfrowej, jaką stworzył w mediach społecznościowych. Wykorzystując konwersję obrazu do 3D oraz technologię rozszerzonej rzeczywistości, można było stworzyć swojego awatara-bliźniaka i z nim porozmawiać.
W tym roku, podczas wystawy w Galerii Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki i Małopolskim Ogrodzie Sztuki można było zobaczyć 14 prac stworzonych za pośrednictwem cyfrowych narzędzi, do prezentacji których wykorzystano takie rozwiązania z logo NEC jak: monitory V463, X461S, X552S, E556, X461UN, projektory UM351W i ME301X oraz monitor dotykowy MultiSync EA232W-Mi. Były one wykorzystane głównie podczas festiwalowej wystawy do prezentacji krótkich form filmowych, podglądu prac w VR oraz instalacji interaktywnych, w tym pozwalającej na stworzenie i rozmowę ze swoim awatarem. Monitory V463 i X461S pracowały przy pracy „Chernobyl VR Project”, która jak – sam tytuł wskazuje – była prezentowana w technologii wirtualnej rzeczywistości. To pierwszy w historii wirtualny dokument dający możliwość zwiedzenia skażonego terenu Czarnobylu i miasta Prypeć, zrealizowany przez studio Farm51 z Gliwic. Projekt ten spotkał się z ogromnym zainteresowaniem i pomimo kilku stanowisk zdarzało się w trakcie trwania festiwalu, że goście odwiedzający ekspozycję musieli nieco poczekać na swoją kolej. W tym czasie była okazja, aby obejrzeć na monitorze podgląd pracy oraz materiał dokumentujący jej powstawanie. Tuż obok, drugi monitor został wykorzystany do stanowiska, przy którym można było zagrać w CZERNOBYLITE, czyli grę komputerową z gatunku survival horror, pozwalającą odkryć wszystkie mroczne sekrety czarnobylskiej strefy wykluczenia. Dwa monitory X552S i E556 zostały użyte w pracy rosyjskich artystów Natalii Alfutovej i Yaroslava Karvtsova zatytułowanej „Faced2faced”, której celem było przybliżenie widzowi własnej tożsamości cyfrowej, jaką stworzył w mediach społecznościowych. Wykorzystując konwersję obrazu do 3D oraz technologię rozszerzonej rzeczywistości, można było stworzyć swojego awatara-bliźniaka i z nim porozmawiać. Interaktywne, cyfrowe lustro wyświetlające portret wykreowany na podstawie wszystkich twarzy, jakie kiedykolwiek widziało, czyli „Average face mirror” Sarah Howorka z Austrii prezentowane było na monitorze EC E556 zamontowanym pionowo i połączonym z kamerą. Monitor dotykowy MultiSync EA232WMi w specjalnie zaprojektowanej obudowie posłużył do zaprezentowania jednego z pierwszych interaktywnych filmów stworzonych na Instagram pt. „@Sufferosa” warszawskiego duetu The Kissinger Twins, który podczas festiwalu Patchlab został pokazany po raz pierwszy w formie instalacji interaktywnej. Trzy bezszwowe monitory X461UN pozwoliły na wyjątkową prezentację filmu „Merger” Keichi Matsudy, przedstawiającego rzeczywistość w niedalekiej przyszłości, w której świat wirtualny zazębia się z fizycznym. Połączenie trzech bezszwowych ekranów pozwoliło na prezentację tej pracy w formacie 4080 x 768 px, tworząc wrażenie oglądania filmu na jednym, szerokim, zakrzywionym ekranie.
Projektor NEC ME301X o mocy 3000 ANSI lumenów w tylnej projekcji z półprzezroczystym ekranem posłużył do kreacji instalacji interaktywnej „diSpray” Tomasza Miśkiewicza z Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych w Warszawie, która zapraszała publiczność do tworzenia wirtualnego, cyfrowego graffiti.
Podczas wystawy można było zobaczyć jeszcze jedną pracę tego artysty, „Hyper-Reality”, która została wyświetlona przy użyciu projektora UM351W. Organizatorzy przyznali, że projektor NEC UM351W o jasności 3500 ANSI lumenów świetnie się sprawdził w instalacji interaktywnej „Enchanted Painting” Daan Karsa i Giulii Tosi, która łączyła sztukę cyfrową z analogową, rysunku z techniką wideo-mappingu i zaprogramowanych detektorów ruchu. Dzięki niezwykle krótkiej odległości rzutu tego projektora uniknięto rzucania cienia odbiorcy, co było dosyć kluczowe w tej instalacji, gdyż interakcja oparta była o ruch odbiorcy przed pracą. Z kolei projektor NEC ME301X o mocy 3000 ANSI lumenów w tylnej projekcji z półprzezroczystym ekranem posłużył do kreacji instalacji interaktywnej „diSpray” Tomasza Miśkiewicza z Polsko-Japońskiej Akademii Technik Komputerowych w Warszawie, która zapraszała publiczność na tworzenie wirtualnego, cyfrowego graffiti. Ze względu na charakter wydarzenia i tematykę oscylującą wokół sztuki cyfrowej, technologie i sprzęt zawsze są częścią integralną prezentowanych prac. Planowanie wystawy zarówno od strony merytorycznej, jak i technologicznej, trwa kilka miesięcy przed otwarciem jej dla publiczności i organizatorzy zawsze przykładają bardzo wiele uwagi do takiej aranżacji przestrzeni, aby to przekaz artysty był na pierwszym miejscu, gdyż sprzęt, nawet jeśli jest niezbędnym elementem realizacji, to jednak pozostaje tylko narzędziem w rękach konkretnego twórcy. Należy zatem dołożyć wszelkich starań by monitory czy projektory były jak najmniej rzucające się w oczy jako urządzenia, a raczej stawały się elementem pracy stanowiącym jej niezbędny komponent. Z tego powodu projektory są podwieszone pod sufitem, a monitory są instalowane na ścianach, umieszczone na profesjonalnych, dedykowanych stojakach lub obudowane, tak jak miało to miejsce w przypadku instalacji „@Sufferosa” w Galerii Bunkier Sztuki. W tym przypadku obudowa monitora dotykowego Multi-Sync EA232WMi została specjalnie zaprojektowana. Efektem był estetyczny obiekt stojący w środku sali wystawienniczej z dotykowym ekranem, który pozwalał na nawigację po interaktywnej instalacji, wykorzystującej również projekcję. Ciekawy efekt zakrzywionego ekranu został stworzony na potrzeby prezentacji filmu „Merger” Keichi Matsudy, łącząc trzy bezszwowe monitory X461UN, co pozwoliło na wyjątkową prezentację tej pracy w formacie 4080 x 768 px, która została specjalnie przygotowana przez autora na tę okazję.
Organizatorzy i zaproszeni artyści skupiają się na potencjale ukrytym w maszynach, informatyce, programowaniu czy bazach danych. Na festiwalu można zobaczyć najważniejsze zjawiska pojawiające się w kulturze i sztuce współczesnej jak XR, sztuczna inteligencja czy hakowanie.
Gotowe, wyrenderowane, przygotowane wcześnie prace są odtwarzane najczęściej z Raspberry Pi i playerów zainstalowanych w gniazdach OPS znajdujących się w monitorach, co – jak zauważają organizatorzy imprezy – jest bardzo wygodne. Do bardziej złożonych instalacji interaktywnych wykorzystywane są miniaturowe komputery standalone, takie jak Intel NUC czy MacMini. Jak przyznaje dyrektor artystyczna Festiwalu Sztuki Cyfrowej Patchlab, Elwira Wojtunik: – Tyle lat współpracy jest dowodem, że wybór partnera technologicznego, jakim jest NEC Display Solutions był bardzo dobrą decyzją. Urządzenia NEC wyróżniają się wysoką jakością, solidnością i estetyką wykonania, a także niezawodnością. Szeroka oferta umożliwia nam realizację nawet bardzo złożonych i wymagających instalacji, a także pozwala spełniać oczekiwania i potrzeby artystów w zakresie potrzeb technicznych. Monitory firmy NEC oferują bardzo wygodne rozwiązania, takie jak wbudowane w monitory OPS-y, są bardzo przydatnym narzędziem niwelującym potrzebę używania dodatkowych playerów czy innych peryferii – dodaje. – Bardzo wygodnym rozwiązaniem jest także możliwość obsługi jednym pilotem kilku urządzeń naraz, co jest dużym ułatwieniem szczególnie dla osób obsługujących wystawę. Decyzję o zastosowaniu konkretnego modelu zawsze podejmujemy w porozumieniu z artystą, więc podobnie jak i my, są oni zawsze zadowoleni z jakości sprzętu NEC, na jakim mają okazję pracować podczas festiwalu Patchlab. NEC jest dla nas bardzo ważnym partnerem technologicznym i myślę, że także dla niego jest to okazja do testowania swoich urządzeń w często nietypowych i innowacyjnych konfiguracjach. Jesteśmy bardzo zadowoleni z dotychczasowej współpracy i życzę sobie, abyśmy ją kontynuowali podczas kolejnych edycji Festiwalu Sztuki Cyfrowej Patchlab. Serdecznie zapraszamy w październiku 2020 do Krakowa na 9. edycję festiwalu – podsumowuje Wojtunik. My również, bo to niezwykle interesujący projekt nie tylko pod względem artystycznym, ale i technologicznym.
TEKST: AVIntegracje
ZDJĘCIA: Patchlab, Michał Ramus
