Tym artykułem rozpoczynam minicykl, w ramach którego przybliżę zawartość normy wielokrotnie przewijającej się w moich felietonach: „PN-B-02151-4 – Akustyka budowlana – Ochrona przed hałasem w budynkach – Część 4: Wymagania dotyczące warunków pogłosowych i zrozumiałości mowy w pomieszczeniach oraz wytyczne prowadzenia badań”. W tym miesiącu będzie o zakresie normy i wymaganiach dla pomieszczeń do komunikacji słownej. Zakres normy Myślę, że najważniejszą kwestią jest fakt, że norma ma zastosowanie przy projektowaniu, wznoszeniu, modernizacji i przebudowie budynków wymienionych w normie. Na dobrą sprawę, jeżeli norma będzie obowiązkowa, to cokolwiek będziemy robić z pomieszczeniami w niej wymienionymi, będziemy musieli zająć się ich akustyką!

Norma wprowadza wymagania dotyczące:

  • warunków pogłosowych w pomieszczeniach budynków zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej
  • zrozumiałości mowy w pomieszczeniach przeznaczonych do komunikacji słownej.

Norma nie ma zastosowania do pomieszczeń o tzw. akustyce kwalifikowanej, takich jak opery, filharmonie, sale teatralne, koncertowe i podobne. Dla takich pomieszczeń nadal wymagane jest określenie indywidualnych parametrów akustycznych.
Wymagania
Norma rozróżnia dwa rodzaje pomieszczeń: do komunikacji słownej i pozostałe. Dla tych pierwszych wymaga zapewnienia odpowiedniego czasu pogłosu oraz zrozumiałości mowy wyrażonej wskaźnikiem transmisji mowy STI. Zwraca jednocześnie uwagę, że nie są to jedyne parametry, które należy uwzględnić. Do innych należą: kształt, wymiary, kubatura, rozmieszczenie elementów akustycznych czy poziom tła akustycznego. Tutaj właśnie widać świadomość twórców normy, że nie wszystkie rzeczy da się sparametryzować.
Pomieszczenia do komunikacji słownej
Zestawione wymagania czasu pogłosu T oraz wskaźnika transmisji mowy STI dla pomieszczeń przeznaczonych do komunikacji słownej podano w tabeli poniżej. Wartości, jakie są w niej podane, dotyczą pomieszczeń wykończonych, umeblowanych w zależności od przeznaczenia, bez obecności ludzi. Wymaganie dopuszczalnego czasu pogłosu dotyczy pasm oktawowych o  częstotliwościach środkowych 250 Hz, 500 Hz, 1000 Hz, 2000 Hz, 4000 Hz i 8000 Hz. Dla pasma o częstotliwości środkowej 125 Hz dopuszcza się podniesienie dopuszczalnego czasu pogłosu do 30% względem wymagań. Zaleca się, aby przebieg charakterystyki czasu pogłosu w funkcji częstotliwości był możliwie płaski, bez znaczących różnic w sąsiednich pasmach częstotliwościowych. Według mnie wymaganie czasu pogłosu dla 8000 Hz, nie dość że jest nadmiarowe (ma tutaj duży wpływ pochłanianie dźwięku przez powietrze), to jeszcze nie wiadomo skąd brać wartości pochłaniania dla tego pasma. Procedura pomiaru współczynnika pochłaniania dźwięku według ISO 354 obejmuje pasma oktawowe do 4000 Hz. Nie ma też informacji, w jaki ewentualnie sposób ekstrapolować wyniki zmierzone zgodnie z normami. Wymagania dla STI należy spełnić przy typowym wzajemnym usytuowaniu mówcy i słuchacza. Pozycje te należy podać w projekcie. Co ważne, dla pomieszczeń do tworzenia i odbioru muzyki norma dopuszcza dodatkowo okresowe zmienianie czasu pogłosu w stosunku do wartości z powyższej tabeli. W celu poprawnego oboru elementów zmiennej akustyki zaleca się skorzystanie z opinii specjalisty. Ważniejszym wymogiem z tych dwóch są wartości wskaźnika transmisji mowy STI. Więc może zajść sytuacja, kiedy obliczeniowo udokumentujemy że dłuższy czas pogłosu (większy niż wymaga norma) jest konieczny do spełnienia wymagania STI i takie odstępstwo będzie zgodne z normą. Przedstawione powyżej pomieszczenia to już ogrom pracy do zrobienia, jeżeli norma będzie obowiązkowa. W kolejnym wydaniu zapoznamy się z wymaganiami dla pozostałych pomieszczeń, które to są podzielone na dwie podgrupy. Naturalnie w razie pytań, wątpliwości lub chęci dyskusji pozostaję do dyspozycji za pośrednictwem redakcji AVI czy adresu e-mail: firma@propersound.pl.
Szczegółowe tabele znajdą Państwo we wrześniowym (2017r.) wydaniu AVI.

Tekst i Zdjęcia: Marcin Zastawnik