Co zyskują studenci dzięki najnowszym technologiom?
Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie to uczelnia o najszerszej ofercie edukacyjnej w Polsce i jeden z najprężniej działających ośrodków edukacji muzycznej w Europie. Jednak sala kinowa z najnowocześniejszym systemem nagłośnieniowym Dolby Atmos, którego nie ma wiele największych multipleksów, to rozwiązanie, które nie kojarzy się z edukacją muzyczną. Uczelnia edukuje nie tylko przyszłych instrumentalistów czy teoretyków muzyki, ale także prowadzi zajęcia z estetyki dźwięku w filmie, historii filmu czy spotkania Dyskusyjnego Klubu Filmowego. W związku z tym została podjęta decyzja o zmodernizowaniu sal kameralnych i wyposażeniu jednej z nich w system dźwięku przestrzennego Dolby Atmos, który nie tylko da możliwość odtwarzania gotowych, przygotowanych wcześniej, nagrań czy filmów, ale także pozwoli na tworzenie naszych własnych kreacji dźwięku, chociażby wykorzystując możliwości przesłania sygnałów dźwiękowych z Sali Koncertowej UMFC i pozostałych sal kameralnych na żywo lub tworzenia kompozycji wykorzystującej technologię dźwięku Immersive Sound.
Zadanie realizacji tego projektu zostało powierzone jednemu z najlepszych specjalistów od technologii kinowej w Polsce, firmie Awaco Project Sp. z o.o.
Początki działalności Awaco Project Sp. z o.o. sięgają roku 1998. Wtedy firma pojawiła się na rynku, aby zbudować markę opartą na zaufaniu klienta. Początkowo zakres działalności obejmował wyłącznie dostawę i montaż urządzeń kinotechnicznych, w tym projektorów kinowych 35/16 mm, nagłośnienia Dolby i zespołów ekranowych, by z czasem rozszerzyć się o kompleksową modernizację obiektów takich jak kina, teatry, domy kultury, polegającą dodatkowo na instalacji systemów elektroakustycznych, urządzeń oświetlenia scenicznego, elementów mechaniki sceny czy też wykonywaniu aranżacji akustycznej oraz montażu systemowej widowni wyposażonej w wygodne fotele.
Jednym z pierwszych dużych projektów zrealizowanych przez firmę Awaco Project Sp. z o.o. było wyposażenie sieci kin wielosalowych Kinoplex w systemy projekcji 35 mm włoskiej firmy Cinemeccanica, aparaturę nagłośnieniową w oparciu o procesory Dolby oraz systemy głośnikowe JBL, ekrany panoramiczne Harknessa i fotele lidera na rynku kinowym – hiszpańskiej firmy Figueras. Kontrakt obejmował wyposażenie pięciu kin wielosalowych, zlokalizowanych w centrach handlowych, z czego pierwszy obiekt w Bielsku Białej został otwarty w roku 2002, a w kolejnych latach powstawały kina w Opolu, Gdańsku, Kielcach, Gorzowie Wielkopolskim i Białymstoku.
W trakcie ponad 20 lat działalności firma Awaco Project Sp. z o.o zrealizowała w naszym kraju wiele spektakularnych projektów, wśród których można wymienić takie jak: sieć kin wielosalowych Kinoplex, PZLPiT Mazowsze w Otrębusach, Europejskie Centrum Solidarności w Gdańsku, Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, Centrum Kongresowe – Targi Kielce SA, Miejska Szkoła Artystyczna w Mińsku Mazowieckim, Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie, Kino Iluzjon w Warszawie, Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych w Warszawie, Narodowe Forum Muzyki we Wrocławiu, Narodowa Galeria Sztuki Zachęta w Warszawie, Narodowy Instytut Audiowizualny w Warszawie.
Firma zajmuje się kompletną realizacją projektów – od koncepcji, przez projekt, po instalację, wdrożenie i ostatecznie serwis. Współpracuje bezpośrednio z producentami sprzętu kinotechnicznego. To m.in. znane i cenione na rynku firmy jak Barco, Dolby, JBL, Crown, QSC czy Harkness. Od początku działalności jest także autoryzowanym przedstawicielem handlowym i dystrybutorem produktów firmy Figureas – producenta najwyższej jakości foteli m.in. dla sal kinowych, teatralnych, audytoryjnych, konferencyjnych i sportowych.
Sala Audytoryjna im. K. Szymanowskiego Uniwersytetu Muzycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie
W ostatnich miesiącach, projektant i integrator rozwiązań AV zrealizował kolejny projekt: system kinowej projekcji i nagłośnienia w Sali Audytoryjnej im. K. Szymanowskiego Uniwersytetu Muzycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Projekt był wykonany w ramach programu „Modernizacja i nowa aranżacja trzech kameralnych sal widowiskowych wraz z ich zapleczem w budynku Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie” i był dofinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko oraz budżetu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
W Sali Audytoryjnej im. K Szymanowskiego, będącej częścią Uniwersytetu Muzycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie, zastosowano rozwiązania od amerykańskich firm Dolby Laboratories oraz QSC. Dostarczono i zaimplementowano flagowe produkty wspomnianych producentów, czyli system Dolby Atmos oparty sprzętowo na rozwiązaniach audio, wideo i zintegrowanego sterowania zawartych w platformie sprzętowo-programowej Q-Sys od QSC. Na system zintegrowanych rozwiązań składają się m.in.: procesory Dolby, instalacyjny procesor DSP Core 110c, wzmacniacze mocy systemu nagłośnienia kinowego serii DPA oraz nowej serii DPA-Q, biurkowy panel dotykowy, 43 zestawy głośnikowe oraz kinowy projektor marki NEC z laserowym źródłem światła. Dzięki elastyczności platformy Q-sys, a także zasobności procesora DSP Core w moc obliczeniową, system udało się skonfigurować w taki sposób, by na widowni sali audytoryjnej im. K Szymanowskiego możliwy był odsłuch Dolby Atmos w wersji Theater, dekodowany ze ścieżki materiału kinowego (DCP – Digital Cinema Package) odtwarzanego z kinowego serwera IMS 2000 oraz zewnętrzny dekoder Dolby CP850, ale także Dolby Atmos Home Theater, którego źródłem jest renderer będący także przedmiotem wdrożenia. Wspólnymi elementami są tutaj wzmacniacze mocy, zestawy głośnikowe (wydzielony subset) oraz oczywiście processing w QSC Core. Kanały ścieżki dźwiękowej zdekodowane w procesorach Dolby są przesyłane do głównego procesora DSP, którym jest QSC Core 110c, w postaci strumieni transmisji cyfrowego sygnału audio. W przypadku kinowego procesora Dolby CP850 to aż 42 niezależne sygnały audio oraz dla renderera Atmos Home to 26 sygnałów źródłowych kierowanych do zainstalowanych w przestrzeni sali zestawów głośnikowych. Ponadto w czasie kiedy w sali im. K Szymanowskiego realizowane są funkcje sali audytoryjnej (w miejsce opisywanych wcześniej funkcji kinowych), procesor Core 110c jest centralnym punktem styku umożliwiającym obróbkę amplitudową, dynamiczną i czasową dla wszelkich wejść sygnałowych niezbędnych do realizacji założeń programowych sali. Zatem oprócz sygnałów z samych dekoderów Dolby system obsługuje m.in.: 16 wejść analogowych o czułości mikrofonowo-liniowej, dla zestawów bezprzewodowych i przewodowych przyłączanych okazjonalnie do ściennych przyłączy sygnałowych w przestrzeni sali, pełni rolę wirtualnego przetwornika, wielokanałowej transmisji audio z komputerów wykorzystywanych podczas zajęć wykładowych (5.1, 7.1).
Zestawy głośnikowe firmy QSC systemu Dolby Atmos
Warto wspomnieć, że dla wdrożeń Dolby Atmos nie można mówić o półśrodkach – każdorazowo na etapie projektu wszelkie aspekty techniczne są poddawane wnikliwej analizie przez inżynierów Dolby. To warunek konieczny, bez zatwierdzenia Dolby nie ma możliwości zakupu licencji niezbędnej do dekodowania materiału Atmos ze ścieżki dźwiękowej filmu. Oczywiście założenia projektu są też weryfikowane powykonawczo. W przypadku tej instalacji, przez inżyniera Dolby Laboratories. Dla Sali Audytoryjnej im. K Szymanowskiego nadrzędnym założeniem było zachowanie zapasu mocy, zarówno względem zastosowanych w przestrzeni sali zestawów głośnikowych, jak i samych wzmacniaczy mocy. Uzyskany w ten sposób headroom pozwala na uzyskanie w efekcie końcowym doskonałych wrażeń dźwiękowych dla słuchaczy zgromadzonych na widowni. System oddycha, jest w stanie generować wysokie ciśnienia akustyczne, charakterystyczne dla filmowej ścieżki dźwiękowej z masteringiem do Dolby Atmos w jej wartościach szczytowych, bez jakiejkolwiek „zadyszki” i utraty na jakości.
Dla systemów instalowanych w Sali Audytoryjnej postawiono szereg wymagań koniecznych do uzyskania funkcji umożliwiających realizację założeń programowych Uniwersytetu. Za ostateczną koncepcję technologiczną odpowiedzialny był Artur Mitrosz, pedagog współpracujący z uniwersytecką Katedrą Reżyserii Dźwięku i Katedrą Akustyki Muzycznej Wydziału Reżyserii Dźwięku, a także Absolwent Uniwersytetu, związany z nim przez wiele lat, dzięki czemu zaprojektował system, dopasowując go precyzyjnie do potrzeb Uniwersytetu Muzycznego.
Paulina Walkiewicz: Jakie były główne założenia funkcjonalne dla Sali i dla systemu tam zainstalowanego?
Artur Mitrosz: W założeniach programowych dotyczących celów nowej aranżacji trzech sal kameralnych, w tym Audytorium im. K. Szymanowskiego, było stworzenie jak najbardziej uniwersalnej sali audytoryjno kinowej, oferującej szerokie spektrum możliwości, tak aby umożliwić prowadzenie różnorodnych zajęć, podczas których nowa aranżacja sali gra ważną rolę. Wypracowanie tego programu funkcjonalnego było zadaniem niełatwym i pracowało nad nim wiele osób, zarówno profesorów i pracowników naszego Wydziału, jak i osób prowadzących projekt ze strony Działu Inwestycji UMFC. W ramach programu funkcjonalnego znalazło się również wyposażenie sali w system Dolby Atmos, otwierający drogę do zupełnie nowych możliwości na naszym Uniwersytecie. W tej sali, jednej z największych na naszej Uczelni, prowadzone są m.in. zajęcia z estetyki dźwięku w filmie, historii filmu, historii muzyki i literatury muzycznej, zajęcia zespołów kameralnych, próby uczelnianego big-bandu Wydziału Jazzu i Muzyki Rozrywkowej, studenckiego Dyskusyjnego Klubu Filmowego, jak również seminaria i wykłady zaproszonych gości – ostatnio m.in. Leszka Możdżera i otwarte koncerty dla publiczności, tak więc planowane wcześniej w sposób ogólny wyposażenie musiało zostać w szczegółach tak dobrane, żeby w jak największym stopniu wspomóc wykładowców podczas prowadzenia tych zajęć.
Interfejs użytkownika do zarządzania projekcją kinową
Skąd konieczność implementacji także infrastruktury dla Dolby Atmos Home Theater? Czy odtwarzanie Atmos HE wiąże się z zastosowaniem odrębnego systemu?
W pierwotnej, dawnej koncepcji Audytorium spełniało tylko funkcję odtwarzania w kontekście projekcji kinowych – oczywiście pomijając inne zajęcia, niezwiązane z projekcjami, które się tam odbywały. Na szczęście, przy okazji renowacji sal kameralnych, mieliśmy okazję zrewidowania i na nowo zdefiniowania programu użytkowego tych sal, biorąc pod uwagę nowe możliwości, jakie stwarzają współczesne rozwiązania. Dolby Atmos Home Theater jest „młodszym bratem” dużego i rozwiniętego systemu Dolby Atmos Cinema. W naszym przypadku korzysta on z tego samego zestawu głośników i wzmacniaczy, jak również z centralnego procesora do obróbki dźwięku, który zapewnia wszystkie niezbędne routowania sygnałów do wzmacniaczy głośników. Kilka lat temu Uniwersytet zbudował kompletnie nową infrastrukturę sieci technologicznej, służącej do przesyłania nie tylko danych typowo sieciowych, związanych z IT, ale również transmisji dźwięku i obrazu na terenie całej Uczelni. To otworzyło możliwości zupełnie nowych zastosowań i – można powiedzieć – twórczych eksperymentów z wykorzystaniem nowych technologii. Bez systemu Dolby Atmos Home Theater mielibyśmy w tej sali jedynie możliwość odtwarzania gotowych, przygotowanych wcześniej, nagrań czy filmów. Atmos Home Theater umożliwia tworzenie naszych własnych kreacji dźwięku, chociażby wykorzystując możliwości przesłania sygnałów dźwiękowych z Sali Koncertowej UMFC i pozostałych sal kameralnych na żywo lub tworzenia kompozycji wykorzystującej technologię dźwięku Immersive Sound. Jako że pomysłów nam nie brakuje, ta lista nowych możliwości i zastosowań ciągle się powiększa. Tak naprawdę, w naszym przypadku to właśnie możliwość naszej własnej kreacji prawdziwego dźwięku dookólnego, jest dla nas największą zaletą tego miejsca.
Projektor kinowy NEC NC1201L wraz z osprzętem
Zastosowana platforma Q-Sys umożliwia zaawansowane funkcje związane z systemami audio, video oraz zintegrowanego sterowania. Jak to wygląda w przypadku omawianej realizacji?
Procesor Q-Sys Core 110 był naprawdę jednym z nielicznych produktów, który spełniał nasze oczekiwania w całości, a dodatkowo – umożliwia rozbudowę systemu w przyszłości. W przypadku tej instalacji pełni on rolę centralnego procesora dźwięku oraz sygnałów sterujących, powodując, że nasza sala jest tak uniwersalna. Procesor Q-Sys Core miksuje wszystkie sygnały dochodzące z różnych źródeł – procesora Dolby Atmos CP850 służącego do projekcji kinowej, renderera Atmos Home, odtwarzacza BlueRay, zewnętrznych wejść sygnałowych – analogowych – sygnałów liniowych i mikrofonowych i zapewnia odpowiednią obróbkę sygnału, korekcję i opóźnienia, potrzebne do prawidłowej implementacji odsłuchu Dolby Atmos, ale i innych systemów dookólnych – 5.1 i 7.1, pozwala podłączać komputery jako źródła sygnałów audio podczas prezentacji czy wykładów, zawiera w sobie również eliminatory sprzężeń akustycznych dla sygnałów z mikrofonów i pozwala na wykorzystanie całego systemu głośników i wzmacniaczy także do realizacji nagłośnienia form muzycznych. Wszystkie te sygnały mogą być jednocześnie odtwarzane, w zależności od potrzeb prowadzącego zajęcia czy seminarium. Na dodatek, Q-Sys Core steruje również innymi systemami, takimi jak oświetlenie czy chociażby sterowanie kurtyną ekranową i jest zintegrowany z projektorem kinowym. Jest to platforma na tyle elastyczna, że po pierwszym uruchomieniu już kilka razy funkcjonalności systemu były rozszerzane, poprzez włączenie do współdziałania z nim dodatkowych układów. To o tyle proste (i przyjemne), że wszystko jest konfigurowalne za pomocą prostego oprogramowania, przedstawiającego w formie graficznej połączenia systemu i routowanie oraz obróbkę sygnałów wewnątrz procesora.
Jak zostały rozwiązane kwestie sterowania z poziomu prelegenta, wykładowcy? Czy system wymaga udziału techników do codziennej pracy?
Do zwykłych podstawowych zajęć system jest samoobsługowy i po krótkim przeszkoleniu każdy może go wykorzystywać bez pomocy technika. Sterowanie odbywa się za pomocą pulpitu z ekranem dotykowym i interfejsem graficznym, za pomocą którego system można włączyć i wyłączyć, regulować poziomy różnych wejść sygnałów, ustawiać korekcje wejść mikrofonowych. Co więcej, system steruje także włączaniem i wyłączaniem projektora kinowego, co nie jest wcale takim trywialnym i oczywistym zadaniem, a po odpowiednim przygotowaniu materiałów może być użyty do wyzwalania startu projekcji kinowej. Oczywiście, nie wszystkie możliwości były dostępne w pierwszej implementacji projektu, lecz wraz z upływem czasu uzupełniamy system o nowe funkcjonalności.
W przypadkach bardziej skomplikowanych wykładów czy seminariów, korzystających z wielu źródeł sygnałów, możliwy jest udział asystenta, który może technicznie obsługiwać urządzenia, lecz póki co – jeszcze nie było takiej potrzeby.
Perforowany ekran projekcyjny Harkness Perlux o wymiarach 8m x 3,35m na stałej ramie wraz z ruchomymi maskownicami
Zastosowano projektor DCI z wydajnym, laserowym źródłem światła. Jakie widzi Pan w tym korzyści dla instytucji?
Głównym czynnikiem dla którego wybraliśmy projektor laserowy była trwałość jego źródła światła. Według informacji producenta, przy naszym trybie wykorzystywania, przy pełnej jasności świecenia (której i tak nie wykorzystujemy), powinno ono wystarczyć na 20 lat eksploatacji. Biorąc pod uwagę zmniejszoną jasność – nawet dłużej. Dodatkowy zysk dla naszej Uczelni to zmniejszony pobór energii w porównaniu do projektorów z lampami ksenonowymi i niższe koszty obsługi.
Co zyskają studenci dzięki tak wyposażonej Sali?
Rozpoczynając od „drobnostek” takich jak możliwość uczestniczenia w wykładach, np. literatura muzyczna, które mogą być przygotowane atrakcyjnie, nowocześnie i na najwyższym prezentacyjnym poziomie, a kończąc na możliwościach kreacyjnych, które w ten sposób powstały. Wprowadzenie technologii Dolby Atmos to – można powiedzieć – milowy krok w rozwoju naszego Uniwersytetu. Możliwość przygotowania własnych kreacji dźwięku 3D, zapoznania się z typowymi warsztatowymi problemami podczas jego produkcji to okazja, której często nie mają nawet pracujący zawodowo w Polsce reżyserzy dźwięku. O ile się dobrze orientujemy, w tej chwili jesteśmy jedyną uczelnią muzyczną w naszym kraju, dysponującą takimi możliwościami.
Również dla Wydziału Kompozycji i Teorii Muzyki pojawia się możliwość wykorzystania nowych technologii przy tworzeniu muzyki współczesnej z dedykowanym dźwiękiem dookólnym. To wszystko jest uzupełnione możliwością bardzo wysokiej jakości projekcji wizyjnej, co w zastosowaniach multimedialnych jest nie do przecenienia.
Studenckie inicjatywy, koncerty i projekcje tematyczne czy cykliczne wydarzenia takie jak Niedziela Filmowa i Multimedialna Majówka, organizowane dla szerokiej publiczności i angażujące osoby również spoza Uniwersytetu, mogą teraz zyskać zupełnie nowy wymiar.
Muzyka to dźwięk, a dźwięk to najważniejszy przekaz docierający do odbiorcy. Studenci uczelni muzycznej muszą mieć możliwość słuchania prezentacji w najwyższej dostępnej jakości, aby uwrażliwiać się na tę formę przekazu, a także nauczyć się rozpoznawać niuanse zawarte w nagraniach muzycznych. Dynamika systemu, pasmo i znikomo małe, pomijalne zniekształcenia mogą (i powinny) zachwycać słuchaczy, ale również wyznaczają kryteria i punkt odniesienia w ich późniejszej zawodowej pracy jako muzyków.
Wydział Reżyserii Dźwięku jest liderem w kształceniu reżyserów dźwięku w Polsce i dba o to, aby zapewnić studentom UMFC dostęp do najnowszych technologii oraz by podążać za nowymi wyzwaniami świata filmu, multimediów i fonografii. Jesteśmy kreatorami nowoczesnych trendów, nie tylko tych technologicznych, ale również estetycznych i artystycznych. JM Rektor rozpoczynając program modernizacji Uczelni przy wykorzystaniu środków UE, podkreślił ważność tych działań, nie tylko dla Wydziału Reżyserii Dźwięku, ale także dla całej społeczności Uczelni.
Podsumowanie
Opisywana tutaj przestrzeń znajdująca się na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie to nie tylko sala kinowa z najwyższej jakości projektorem kinowym, perforowanym ekranem i wielokanałowym nagłośnieniem, ale również wielofunkcyjne laboratorium i pracownia, w której studenci UMFC mają do dyspozycji najnowocześniejszy system dźwięku przestrzennego. Pozwala on nie tylko na monitoring wielokanałowych ścieżek w oglądanych filmach, muzyki filmowej, ale także na tworzenie immersyjnych instalacji dźwiękowych i projektów multimedialnych. Teraz twórcy, reżyserzy dźwięku i muzycy związani z warszawskim uniwersytetem muzycznym mają pewność, że ich twórczość, niezależnie od gatunku, zarówno w mono, stereo, jak i w 7.1.5 czy 7.1.2 zabrzmi wszędzie perfekcyjnie.
tekst: Paulina Walkiewicz
zdjęcia: Awaco Project Sp. z o.o.
http://awaco.pl/
