Akustyka potrzebna w obiektach sportowych?

Co do prawnego aspektu izolacyjności i hałasu we wnętrzach, to ani w normie odnośnie izolacyjności ścian (PN-B-02151-3:1999), ani w normie z dopuszczalnymi poziomami hałasu w budynkach (PN-B-02151-02:1985) nie wyszczególnia się wymagań dla obiektów sportowych. To trochę smutne, że brak takich wymagań. Całe szczęście są one podane nie wprost. W Obwieszczeniu Ministra Środowiska z dnia 15 października 2013 r. w sprawie ogłoszenia jedno-litego tekstu rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz.U. 2014 poz. 112) mamy wymagania odnośnie dopuszczalnego hałasu od inwestycji w środowisku. Wymagania te zawarte są w tabeli poniżej. Znając powyższe wymagania oraz spodziewane obciążenie obiektu i przewidywany hałas wewnątrz, można określić wymaganą izolacyjność akustyczną przegród wewnętrznych. W takich wypadkach wykonuje się dodatkowo mapę akustyczną obiektu wraz z ich otoczeniem, aby sprawdzić, czy rzeczywiście obiekt nie będzie uciążliwy dla sąsiadów. Mapa ta jest także użyteczna przy wydawaniu zgody na budowę. Według nowej normy (opracowanej przez Polski Komitet Normalizacyjny, ale jeszcze niewymaganej prawnie): „PN-B-02151-3:2015-10 – Akustyka budowlana – Ochrona przed hałasem w budynkach – Część 3: Wymagania dotyczące izolacyjności akustycznej przegród w budynkach i elementów budowlanych” są wymagania dla takich obiektów, ale wyłącznie odnośnie przegród zewnętrznych. Według tej normy należy tak dobrać przegrodę, aby jej izolacyjność zapewniła wewnątrz poziom ciśnienia akustycznego wynoszący 45 dB(A).

DSO i zrozumiałość mowy
Hałas wewnątrz nie jest już tak istotny dla komfortu przebywających ludzi, ponieważ bardzo często oni sami generują dużo wyższe poziomy dźwięku. Ważne jest tylko, aby systemy nagłośnieniowe (rozgłoszeniowe i DSO) były w stanie „przekrzyczeć” tłum. Dla sal sportowych o liczbie miejsc powyżej tysiąca pięciuset mamy wymaganie stosowania systemu DSO według Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. 2010 nr 109 poz. 719). Aby DSO spełniał swoją funkcję, musi być zapewniona odpowiednia zrozumiałość mowy. Należy tego dokonać poprzez odpowiedni dobór głośników (moc, pasmo przenoszenia, charakterystyka kierunkowości), ich rozmieszczenie oraz – coraz częściej – poprzez odpowiednią adaptację akustyczną pomieszczenia. Mając na uwadze przykład Term Chochołowskich, jestem przekonany, że głośniki można wsadzić wszędzie, nawet do sauny suchej z temperaturą powietrza 100°C! (Obiekt był opisywane na łamach AVI, a materiał wideo można znaleźć na moim kanale YouTube, wyszukując „Elektroakustyka w Termach Chochołowskich” lub skanując kod QR na końcu tekstu).
Hałas pogłosowy
Obiekty sportowe ze względu na swoją naturę charakteryzują się dużymi, a czasem wręcz ogromnymi kubaturami, a co za tym idzie – także długimi czasami pogłosu. Jeżeli nie zastosuje się materiałów dźwiękochłonnych we wnętrzu, to można spodziewać się wielu problemów przy użytkowaniu tego pomieszczenia. Całe szczęście, w normie „pogłosowej” PN-B-02151-4:2015 mamy wymagania dla tego typu pomieszczeń. Przestrzenie te zaliczane są do „pozostałych pomieszczeń”, a poniżej znajduje się wyciąg z tablicy 2 ze wspomnianej normy. Powyższe wymagania mają być spełnione w pasmach oktawowych o częstotliwościach środkowych: 250 Hz, 500 Hz, 1000 Hz, 2000 Hz, 4000 Hz. Norma zaleca, że jeżeli w dużym pomieszczeniu planuje się montaż systemu nagłaśniającego, to dla pasma 125 Hz czas pogłosu musi być zbliżony do wartości w pasmach 500 Hz i 1000 Hz (ciekawe, dlaczego nie dla 250 Hz…). Wartością dodaną spełnienia tych wymagań jest zapewnienie w większości przypadków poprawnego działania systemów DSO.
Wyższe wymagania
Przedstawione powyżej wymagania bazują raczej na podstawowym wykorzystaniu przestrzeni. Proszę pokazać mi nowy obiekt sportowy, który nie jest wykorzystywany na inne akcje typu przedstawienia słowne lub muzyczne. Nawet w normie „pogłosowej” jest uwaga, że jeżeli w pomieszczeniu jest istotny odbiór i tworzenie muzyki, to należy okresowo zwiększać lub zmniejszać czas pogłosu względem przedstawionych wymagań. W takich przypadkach zalecane jest zasięgnięcie opinii specjalisty (wiecie, do kogo w razie czego dzwonić). Według mnie dobrym przykładem adaptacji akustycznej obiektu sportowego jest Tauron Arena Kraków. Żeby nie było – nie doradzałem tam przy akustyce! Jakiś czas temu razem z Laboratorium Akustyki Technicznej AGH miałem możliwość zmierzenia tam czasu pogłosu. Dla pustej sali wyniósł on poniżej 3 sekund. To naprawdę świetny wynik, a należy pamiętać, że skróci się dodatkowo w przypadku wejścia ludzi czy podczas koncertów, podczas których wiesza się dodatkowe materiały dźwiękochłonne. Cieszy mnie także to, że zdarzają się świadomi inwestorzy, którzy w przypadku hal sportowych przy szkołach myślą o akustyce – i to często na bardzo wysokim poziomie. Oczywiste jest to, że taki obiekt jest prawdopodobnie największym i często jedynym takim miejscem w gminie i z pewnością będą odbywały się tam różnego rodzaju imprezy. Na koniec zostawię Ciebie, szanowny Czytelniku, z przykładem nietypowych akcji, jakie mogą odbywać się w obiektach sportowych. Rok temu na basenie AGH w Krakowie miałem przyjemność uczestniczyć w wydarzeniu, kiedy to wnętrze basenu stało się salą koncertową. I nie – nie została z tej okazji z niego spuszczona woda! Na relację z tego wydarzenia zapraszam na mój kanał na YouTubie (skanując kod QR na końcu tekstu lub wyszukując na YouTubie „sala koncertowa w wodzie”).

Teskt: Marcin Zastawnik