Bez wątpienia ciężko odpowiedzieć jest, nawet ogólnikowo, na tak zadane, niezwykle otwarte pytanie. Projektor, monitor LCD czy LED – co byłoby najlepsze do mojego rozwiązania? Najlepiej byłoby odpowiedzieć na to pytanie, nie znając w ogóle aplikacji, w której zastosowana byłaby dana technologia, no ale tak się nie da – po prostu nie da się i koniec.
Każda z tych technologii przez szereg specyficznych dla niej pozytywnych i negatywnych cech nadaje się lepiej lub gorzej do danej aplikacji. Oczywiście, same tytułowe technologie to ogólnikowe kategorie. Wśród nich możemy wyodrębnić kolejne, chociażby LED SMD, LED COB, panele LCD IPS, PVA, TN, projekcję DLP, LCD, a dalej z wykorzystaniem laserowego źródła światła, lampowego źródła światła, a może jeszcze dalej: czy laserowe źródło światła ma korzystać z niebieskiej diody laserowej, z żółtym kołem fosforowym, czy może lepiej postawić na dwie diody laserowe w kolorze niebieskim i czerwonym oraz zielone koło fosforowe? W każdym razie można tak brnąć dość daleko, rozkładając kolejne poziomy technologii na czynniki pierwsze. Ja jednak w tym krótkim podsumowaniu postaram się pokazać ogólne walory danych rodzajów wyświetlania obrazu w sposób bardziej ogólnikowo-użytkowy. W taki, który może posłużyć do wyboru odpowiedniej technologii, bazując na podstawowych wymogach danej aplikacji.
Rozdzielczość
LCD
Technologia LCD cechuje się na tę chwilę zdecydowanie najwyższą rozdzielczością i to nie tylko w ujęciu samej fizycznej liczby punktów w pionie i poziomie, ale również pod względem gęstości pikseli. Zarówno w przypadku monitorów tradycyjnych, których rozdzielczość sięga już 8K, to jest 33 mln pikseli i praktycznie 100 mln sub pikseli, jak i ścian wideo LCD, które można rozbudowywać praktycznie w nieskończoność.
Projektor
Technologia projekcyjna wypada tutaj zdecydowanie najsłabiej. Maksymalna rozdzielczość projekcji z pojedynczego urządzenia to obecnie 4K – i to w bardzo nielicznych przypadkach. Oczywiście projektory mają możliwość łączenia, czyli tak zwanego blendingu, niemniej jednak tworzenie powierzchni projekcyjnych cechujących się wysoką rozdzielczością jest stosunkowo najtrudniejsze.
LED
Rozdzielczość ekranu LED w największym stopniu zależy od fizycznej wielkości oraz rodzaju zastosowanego modułu SMD (lub COB). Obecnie najbardziej popularnymi rozwiązaniami wśród ścian LED cechujących się stosunkowo małymi pikselami są takie, które korzystają z diod SMD1010 pozwalających tworzyć rozmiar piksela wynoszący 1,2 mm. Daje to rozdzielczość 1920 x 1080 przy 110”. Oczywiście są też ściany LED bazujące na diodach 4in1 o plamce 0,95mm pozwalające stworzyć ekran UHD przy 165”, niemniej jednak to nadal dość niewiele. W przypadku LED musimy poczekać na upowszechnienie się mikro LED-ów, które pozwolą produkować naprawdę wysokiej rozdzielczości ekrany LED.
Wygrana: LCD
Jasność
LCD
Gros ekranów LCD to takie, które cechują się jasnością maksymalną 700 nitów. To taka górna granica dla większości monitorów profesjonalnych przeznaczonych do wyświetlania obrazu w miejscach publicznych. Oczywiście są również specjalne monitory pozwalające na wyświetlanie obrazu w jasnościach o wiele większych np.: 3000 nitów. To tak zwane monitory high brightness i są stosowane głównie na witrynach sklepowych oraz w zewnętrznych totemach.
Projektor
Technologia projekcyjna znowu wypada dość blado. Nie od dziś wiadomo, że jeżeli projektor ma mieć wyraźny obraz to powinien być użytkowany w zacieJasnośćmnionym pomieszczeniu lub co najmniej korzystać z ekranu ABL. Nawet bardzo jasne i ogromne konstrukcje ważące po 160 kg nie są w stanie świecić tak jasno jak topowe monitory LCD czy też ściany LED. Oczywiście gdybyśmy porównali bezwzględną wielkość obrazu, nie byłoby tak źle, ale stosując projektor, zawsze szukamy dużego obrazu.
LED
Technologia LED jest najbardziej obiecującą w kwestii jasności, nie tylko już teraz, ale i w przyszłości. Ekrany LED projektowane do wykorzystania na zewnątrz budynków bez problemu osiągają jasności 7000-8000 nitów. Co ciekawe, rozwiązania przeznaczone do instalacji wewnątrz budynków zazwyczaj nie świecą jaśniej niż 800 nitów. To taka górna rozsądna granica pomiędzy widocznością ekranu, konsumpcją energii a wygodą oglądania go przez standardowego obserwatora.
Wygrana: LED
Rozmiar obrazu
LCD
W kwestii rozmiaru obrazu pojedyncze monitory LCD kończą się na około 100” i względem technologii LED i projekcyjnej wypadają zdecydowanie najsłabiej. Koniec i kropka.
Projektor
Wielkość wyświetlanego obrazu w przypadku projektorów to ich najważniejsza zaleta. Uzyskanie dużego obrazu jest niezwykle proste, a dodatkowo skalowane w dowolnym momencie. Nawet jeżeli obiektyw projektora nie umożliwia powiększenia obrazu, można odstawić projektor nieco dalej lub przybliżyć go do ekranu, jeżeli potrzeba jest mniejsza powierzchnia projekcyjna.
LED
Mimo tego, że skalowalność ekranów LED jest prosta i można dodawać ich praktycznie nieskończenie wiele, to czynność ta jest zdecydowanie bardziej problemowa niż w przypadku projektorów. Dlatego też ekrany LED tym razem przegrywają z technologią projekcyjną.
Wygrana: Projektor
Poziom czerni
LCD
Jeżeli chodzi o poziom jasności czerni, to w przypadku monitorów wielkoformatowych LCD mamy bardzo szeroki rozrzut. Globalnie wygrywa technologia PVA, która oferuje najniższy poziom jasności czerni wśród wszystkich technologii LCD. Dość popularne są również monitory IPS z lokalnym, strefowym gaszeniem podświetlenia. Oczywiście, w zależności od liczby stref gaszenia można osiągnąć lepszy bądź gorszy efekt. Niemniej jednak globalnie profesjonalne monitory wielkoformatowe są tutaj daleko za telewizorami, które oferują setki stref gaszenia. Poziom jasności czerni w przypadku technologii LCD można uznać za średni w stawce, tuż za technologią LED i przed projektorami.
Projektor
Poziom jasności czerni w projektorach zależy, podobnie jak w technologii monitorowej, od zastosowanej technologii wyświetlania DLP lub LCD. Oczywiście DLP cechuje niższy poziom jasności czerni. Tutaj jednak największy efekt można osiągnąć za pomocą zastosowania ciemnego ekranu. Projektor nie świeci czernią, a jedynie tworzy jej wrażenie poprzez wysoką jasność oświetlanego ekranu. W bezwzględnym porównaniu naszych trzech technologii projektory wypadają najgorzej.
LED
Ekrany LED to technologii samo emisyjna. Poziom jasności czerni zależy przede wszystkim od zastosowanego materiału epoksydowego stanowiącego soczewkę, którym pokryte są diody LED, ale również przy większych rozmiarach pikseli, tak zwany shader, czyli plastikowe przysłony montowane w przestrzeniach pomiędzy fizycznymi pikselami. Tutaj też mamy dość spory rozrzut. Łatwiej jest uzyskać niski poziom głębokiej czerni w przypadku większych rozmiarów diod, a co za tym idzie większych pikseli i mniejszych rozdzielczości. Technologia ta jednak mocno ewoluuje i obecnie stosowane soczewki epoksydowe pozwalają na osiąganie wybitnie ładnych, naturalnych czerni. Punkt dla ekranów diodowych.
Wygrana: LED
Kąt widzenia
LCD
Najlepiej jest oglądać obraz patrząc na wprost, ale nie zawsze jest to możliwie. Technologia LCD, a w szczególności panele IPS oferują bardzo szerokie kąty widzenia, zdecydowanie najszersze w przypadku wszystkich technologii LCD i jednocześnie najszersze w naszym porównaniu. Kąt widzenia to wynikowa spadającego kontrastu obrazu pod danym kątem. Technologia LCD jest tutaj najwydajniejsza.
Projektor
Projektory ze względu na dość specyficzną produkcję obrazu cechują się niższymi kątami widzenia badanymi w sposób bezwzględny. Bardzo dużo zależy od ekranu. W ekranie o niskim gain, jasność, patrząc na wprost, będzie niższa, ale kąt widzenia zazwyczaj szerszy. Przy ekranie o wysokim gain kąt widzenia będzie w większości przypadków niższy, ale jasność na wprost zdecydowanie wyższa.
LED
Ekrany LED pod względem kątów widzenia są bardzo mocno uzależnione od wielkości piksela oraz rodzaju zastosowanej diody, niemniej jednak na tą chwilę pod względem spadku kontrastu oraz nasycenia barw pod kątem wypadają stosunkowo słabo w porównaniu z panelami LCD, nie mówiąc już o ekranach OLED – których w naszym porównaniu nie bierzemy pod uwagę (głównie ze względu na bardzo ograniczone profesjonalne wykorzystanie).
Wygrana: LCD
Jakość wyświetlania obrazu
LCD
Poprzez jakość wyświetlanego obrazu mam na myśli poprawne odwzorowanie kolorów (z najniższą możliwą deltą), krzywej transferu elektrooptycznego w całym zakresie jasności, skorelowanej temperatury barwowej oraz maksymalizację gamutu barwowego. W tym przypadku także technologia LCD jest jedną z najlepszych. Obecnie większość produkowanych monitorów wyświetla obraz bardzo poprawnie, a mamy do czynienia również z rozwiązaniami, które posiadają procesor obrazu oraz możliwość sprzętowej kalibracji kolorów. Tego typu monitory można uznać za referencje w kwestii wyświetlania obrazu w stosunku do pozostałych technologii tj. projekcyjnej i LED. Oczywiście sporym mankamentem jest poziom jasności czerni, który nie w każdym monitorze jest dobry, ale z tego powodu omówiliśmy go w innym punkcie. Globalnie technologia LCD nadal pozostaje najlepszą w zakresie jakości wyświetlanego obrazu.
Projektor
Patrząc przekrojowo przez perspektywę porównania z monitorami LCD oraz LED, projektory mogą być z jednej strony najsłabsze – i tak w większości przypadków jest – ale również mogą być bardzo mocne. Tak dzieje się zazwyczaj, kiedy mamy do czynienia z nowoczesnymi projektorami do kina domowego, jak rozwiązania JVC oraz Sony. Globalnie jednak projektory niezależnie od zastosowanej technologii są grosze od monitorów, ale nie gorsze od ścian LED.
LED
Ekrany wykorzystujące diody LED, jak się okazuje, nie są tak doskonałe w kwestii poprawnej reprodukcji obrazu. Nawet najlepsze konstrukcje nie są w stanie zbliżyć się do ekranów LCD w kwestii bezwzględnej jakości wyświetlania obrazu. Im tańsze rozwiązanie LED, tym gorzej. Może wydawać się to dość dziwne, szczególnie że ekrany LED zazwyczaj świecą bardzo jaskrawymi kolorami, co jest efektem ich szerokiego gamutu barwowego. Niemniej jednak, badając je spektrofotometrem, szybko zrozumiemy, że jakość odwzorowania barw, krzywa EOTF oraz inne ważne cechy wyświetlanego obrazu są po prostu słabsze w porównaniu z monitorami LCD. Nie dzieje się tak ze względu na ułomność samej technologii, a słabe sterowanie diodami, do którego większość producentów nie przykłada wystarczająco wiele uwagi.
Wygrana: LCD
Serwis
LCD
Pod względem serwisowania ekrany LCD są dość ciężkie. Głównie ze względu na skomplikowaną i wymagającą konstrukcję oraz złożoność ich demontażu. Nawet prosta podmiana monitora może być dość kłopotliwa, chociażby ze względu na transport, szczególnie w przypadku dużych ekranów.
Projektor
W przypadku projektorów sprawa ma się podobnie jak w ekranach LCD. Oczywiście w obu przypadkach pomijam kwestię podejścia gwarancyjnego producenta urządzenia. Chodzi mi o sam fakt prostoty serwisowania takiego urządzenia. Podchodzę do tego tak jak do oceny prostoty serwisu telefonów komórkowych ocenianej przez popularny portal internetowy.
LED
Ekrany LED pomimo swoich gabarytów są zazwyczaj najprostszymi w serwisie spośród porównywanych w niniejszych tekście technologii. Dzieje się tak głównie ze względu na modułową konstrukcję. W przypadku uszkodzenia/wypalenia piksela, można wymienić pojedynczą kartę, w prosty sposób pozbywając się usterki. Taka czynność jest niemożliwa zarówno w przypadku monitorów, jak i projektorów. W gruncie rzeczy modułowa konstrukcja ekranów LED bardzo pozytywnie wpływa na prostotę ich serwisu, dlatego też w tym porównaniu wygrywają.
Wygrana: LED
Koszt zastosowania: LCD, Projektor i LED
Bardzo trudno jest ocenić koszt zastosowania danej technologii, nie znając jej konkretnej aplikacji. Dlatego w tym przypadku postanowiłem nie wyłaniać najlepszej technologii. Biorąc pod uwagę chociażby powierzchnię wyświetlania, najtańszym rozwiązaniem będą projektory, później sprawa się komplikuje, bo tanie ekrany LED spokojnie mogą konkurować ze ścianami wideo złożonymi z monitorów LCD, niemniej jednak w takim przypadku należałoby oczekiwać słabszych not jakościowych technologii LED niż te, które opisałem powyżej. Oczywiście nawet w takim przypadku LED nadal będzie miał kilka bardzo istotnych przewag wynikających z ograniczenia monitorów LCD – chociażby ich ramek, czy też problemów z idealną jednorodnością obrazu. Stosując podobnej jakości ekran LED do ściany złożonej z monitorów LCD, technologia LCD będzie zdecydowanie tańsza. Możemy podejść w podobny sposób do kosztu zastosowania, biorąc pod uwagę jasność ekranu, specyficzną aplikację architektoniczną, czy też możliwość wyświetlania obrazu w warunkach trudnych, takich jak wyświetlanie na wolnym powietrzu. W przypadku tego ostatniego, technologia LED będzie nie tylko lepsza jakościowo, ale i tańsza, zarówno od projektorów (których wykorzystanie na zewnątrz ogranicza się do mapingu budynków i obiektów w nocy) oraz monitorów LCD, które trzeba wyposażyć w drogą chłodzoną i grzaną obudowę.
Podsumowanie
Dokonując wyboru rozwiązania wyświetlania obrazu do danej aplikacji, nie można wybrać rozwiązania idealnego, bo takiego nie ma. Każda technologia ma swoje ułomności, które w większości wynikają bezpośrednio z jej cech. Oczywiście, pewne technologie predysponowane są bardziej do konkretnego zastosowania niż inne. Przykładowo, nie zastosujemy projektorów do wyświetlania kontentu reklamowego na pasażu handlowym, bo będzie to niezwykle mało optymalne, chociaż, szczerze powiedziawszy, pamiętam taki czas, że tego typu instalacje istniały. W takiej aplikacji najlepiej sprawdzą się monitory LCD lub w większym formacie ekrany LED i ściany wideo LCD. Z drugiej strony, ciężko wyobrazić sobie mapping na budynku bez projektora. W przyszłości możliwe, że zastosowanie siatek mikro LED wyprze w tej aplikacji technologię projekcyjną, ale na pewno nie zanosi się na to przez kilka kolejnych lat. Powyższe porównanie jest mocno uproszczone i stawia na globalne i dość oczywiste zagadnienia, w których, jak widać, też możemy dojść do kilku ciekawych wniosków.
Tekst: Wojciech Kosek
