Pomysł wzbogacenia Podziemnej Trasy Turystycznej w Rzeszowie w ramach budżetu obywatelskiego zrodził się w 2016 roku. Po pięciu latach wytężonych prac, w grudniu 2021 jedną z najbardziej innowacyjnych i immersyjnych przestrzeni muzealnych w Polsce odwiedzieli pierwsi turyści. Biorąc pod uwagę już sam charakter przestrzeni, realizacja projektu systemu AV nie należała do łatwych. Skomplikowane, ciasne korytarze, z których najwęższy ma jedynie 70 cm, nie ułatwiały montażu, a konieczność umieszczenia sprzętu w podziemiach, które równocześnie stały się przestrzenią muzealną, wymusiły zastosowanie urządzeń zapewniających doskonałe parametry obrazu, odpowiednią jasność i znakomite kolory. Mimo że było to wymagające i trudne przedsięwzięcie, to finalnie, dzięki solidnemu projektowi, profesjonalizmowi wykonawcy i dobrze dobranym produktom dał on znakomity efekt. Realizacją tego projektu zajęła się firma SLX, która postanowiła użyć rozwiązania z oferty Optoma. Jakie były wyzwania tej inwestycji? Jak przebiegała jego realizacja i co zdecydowało o wyborze konkretnych modeli? Tego dowiecie się z naszego artykułu.
W średniowiecznym Rzeszowie to właśnie piwnice pełniły rolę magazynów handlowych i tzw. sklepów ziemnych. Znajdowały się one pod kamienicami, placem rynkowym, przyległymi ulicami, tworząc sieć pomieszczeń i korytarzy położonych na różnych głębokościach, sięgających nawet dziesięć metrów. Zlokalizowane pod ziemią magazyny nie tylko zapewniały odpowiednią temperaturę dla przechowywanych towarów, ale także pełniły role ochronną przed pożarami i złodziejami.
Ze względu na specyfikę obiektu tj. piwnice i wąskie korytarze niedające możliwości umieszczenia projektorów w znacznej odległości, konieczne było zastosowanie urządzeń wyposażonych w zintegrowaną optykę o krótkich współczynnikach projekcji i równocześnie charakteryzujących się wysoką rozdzielczością, m.in. 1920 x 1080 pikseli.
W latach sześćdziesiątych podjęto decyzję o ratowaniu rzeszowskiej Starówki i po przeprowadzeniu całej operacji, z odpowiednio odrestaurowanych i zabezpieczonych piwnic oraz korytarzy została stworzona Podziemna Trasa Turystyczna Rzeszowskie Piwnice, będąca instytucją kulturalną miasta. Jest to dzisiaj jedna z najdłuższych tego typu tras w Polsce mająca 396 metrów długości, najwęższy korytarz na trasie ma 70 cm, najstarsza piwnica pochodzi z 1427 roku, a co ciekawe, im głębsza piwnica, tym jest ona młodsza. Odbiorcy dzisiaj, przede wszystkim, oczekują multimedialnych wystaw i ekspozycji. Dlatego w Rzeszowie została stworzona interaktywna instalacja, będąca multisensorycznym polem gry, w ramach której uczestnicy mają okazję stać się elementem bardzo ciekawej historii Rzeszowa. Przechodząc pod płytą rynku i pod otaczającymi go kamienicami, goście atrakcji poznają wiele tajemnic miasta i regionu. Naszpikowane multimediami podziemia stały się nowoczesną i unikatową formą edukacji zwiedzającego. łączącą w umiejętny sposób nowe technologie i dawny klimat oraz historyczne dziedzictwo. Od samego początku realizacji projektu inwestor oczekiwał urzeczywistnienia stworzonej przez zespół artystyczny wizji, w ramach której goście Rzeszowskich Piwnic mieli zostać przeniesieni w świat dawnego Rzeszowa. Tym samym, oczywistym stało się, że główny ciężar tego zadania będzie spoczywał na multimedialnych rozwiązaniach wizualnych pracujących na wystawie.
Nadrzędnym celem stało się przeniesienie odwiedzających do alternatywnego świata pod rzeszowskim rynkiem z zachowaniem założeń merytorycznych i konserwatorskich.
Projektory Optoma zostały wykorzystane m.in. do stworzenia złożonych wieloprojektorowych instalacji, wykorzystujących odpowiednio, siedem, pięć, cztery i dwa projektory.
Zadaniem projektanta systemu AV było przeniesienie tej wizji na konkretne rozwiązania w zakresie sprzętu i oprogramowania, uwzględniające pewne ograniczenia wynikające z samej technologii. Jednak, jak przyznają twórcy projektu, dzięki zastosowaniu rozwiązań marki Optoma, projektory mogły maksymalnie realizować pierwotną wizję zespołu artystycznego, a nawet w niektórych przypadkach rozszerzyć pierwotne założenia o nowe funkcje dzięki swojej elastyczności. Proces projektowy nie należał do najprostszych. Przestrzenie podziemnej trasy są nieregularne, ciasne i wielopoziomowe. Poszukiwanie rozwiązań i wizualizację pomysłów projektantów w znacznej mierze ułatwiał laserowy skan 3D całego obszaru projektu i wykonane liczne symulacje 3D zastosowanych projekcji. Zarówno geometria, jak i tekstura mapowanych powierzchni była bardzo różnorodna. Od sklepień z cegieł, matowych powierzchni szklanych, ceramicznych mis, wiszących płócien, po interaktywne księgi i przejścia z gumowych kurtyn paskowych. W niektórych przestrzeniach skuteczne okazało się także nieszablonowe podejście do procesu projektowego, wykraczające poza deklarowane specyfikacje producenta. Udało się w ten sposób uzyskać niestandardowy efekt, np. w przypadku mappingu sufitu na nieregularnym sklepieniu jednej z izb. Zadanie zrealizowania tak wyjątkowego projektu, jakim są bezsprzecznie Rzeszowskie Piwnice zostało powierzone firmie Asseco Data Systems jako generalnemu wykonawcy, natomiast stworzeniem systemu projekcyjnego i instalacją wszystkich urządzeń zajęła się firma SLX Sp. z o.o, która zdecydowała się wykorzystać do tego zadania m.in. potężny zestaw projektorów Optoma.Warty podkreślenia jest również czas realizacji całego projektu, który zamknął się w zaledwie czterech miesiącach.
Jedno z bardzo wielu stanowisk multimedialnych wykorzystujące projekcję.
Piwnice pełne projektorów Optoma
Dla potrzeb tego projektu, firma SLX Sp. z o.o. zdecydowała się zastosować aż 42 projektory laserowe marki Optoma o rozdzielczościach nie mniejszych niż 1920 x 1080. Na wybór rozwiązań tego producenta wpływ miało kilka czynników. Po pierwsze projektory laserowe producenta są wykonane w technologii laserowej i mogą pochwalić się żywotnością źródła na poziomie nawet do 30 000 godzin. Ze względu na specyfikę obiektu tj. piwnice i wąskie korytarze niedające możliwości umieszczenia projektorów w znacznej odległości, konieczne było zastosowanie urządzeń wyposażonych w zintegrowaną optykę o krótkich współczynnikach projekcji i równocześnie charakteryzujących się wysoką rozdzielczością, m.in. 1920 x 1080 pikseli. Biorąc pod uwagę wysokie zapylenie podziemnej trasy turystycznej i tym samym konieczność pracy projektorów w trudnych warunkach, dodatkowym argumentem przemawiającym za wyborem rozwiązań marki Optoma była ich bardzo wysoka odporność na kurz. W zależności od modelu, szczelne silniki optyczne są niezależnie testowane i certyfikowane zgodnie z normą IEC 60529 z oceną odporności na kurz IP5X oraz IP6X, na co zwrócili uwagę przedstawiciele firmy SLX Sp. z o.o. Nie bez znaczenia jest również możliwość przeprowadzenia serwisu zapobiegawczego po 12 000 godzin (obejmującego wymianę źródła światła laserowego, wymianę najważniejszych elementów i ruchomych części oraz czyszczenie), które przywraca wydajność projektora do dnia, w którym został wyprodukowywany. Warto też zwrócić uwagę na wiele przydatnych funkcji jak: kompatybilność z sygnałem 4K HDR, wysoki wybór zewnętrznych obiektywów, funkcje Lens Shift i Keystone, zintegrowany procesor łączenia krawędzi umożliwiający łączenie wielu projektorów bez dodatkowych urządzeń, niski poziom hałasu, wejścia HDBaseT, wsparcie producenta, a także energooszczędność i niskie koszty eksploatacji projektorów. Wśród wykorzystanych w tej instalacji modeli znalazły się: Optoma ZH403 (5 szt.), ZH406ST (18 szt.), ZH420UST (9 szt.), ZH500UST (4 szt.), Optoma ZU506Te (2 szt.), Optoma ZU606TSTe (4 szt.). Dzięki dużej różnorodności w ofercie producenta, zarówno stosowanej optyki, jak i jasności projektorów, projektanci mogli bez trudu znaleźć odpowiednie urządzenie do każdego z powierzonego zadania.
Biorąc pod uwagę wysokie zapylenie podziemnej trasy turystycznej i tym samym konieczność pracy projektorów w trudnych warunkach, dodatkowym argumentem przemawiającym za wyborem rozwiązań marki Optoma była ich bardzo wysoka odporność na kurz. W zależności od modelu, szczelne silniki optyczne są niezależnie testowane i certyfikowane zgodnie z normą IEC 60529 z oceną odporności na kurz IP5X oraz IP6X
Zastosowane projektory w trakcie instalacji dowiodły swojej wyjątkowej elastyczności, nie tylko w zakresie montażu, ale także w bezproblemowej konfiguracji. Wszystko wskazuje na to, że mimo trudnych warunków środowiskowych, będą w stanie długo przysłużyć się do poszerzenia wiedzy wielu zwiedzających.
Projektory zostały wykorzystane do stworzenia sześć, złożonych wieloprojektorowych instalacji, wykorzystujących odpowiednio, siedem, pięć, cztery i dwa projektory. Dodatkowo integrator wdrożył do tych wyjątkowych przestrzeni: interaktywną podłogę LED o wysokiej rozdzielczości o wymiarach 4 m x 2,5 m, wielkoformatowy ekranu LED o rozdzielczości 4560 x 1520 pikseli o podstawie 7,2 m, dwie ściany graficzne złożone z 55” bezszwowych monitorów LCD (w układzie 3×3) oraz 55” bezszwowych monitorów OLED (w układzie 3×1), stoły interaktywne złożone z 55” bezszwowych monitorów w układzie 3×1, instalację w zabudowach i przestrzeniach ekspozycji, łącznie 54 szt. dotykowych monitorów interaktywnych o różnych przekątnych, instalację zróżnicowanych systemów wyświetlania obrazu na łącznie 58 szt. monitorach LCD i OLED z wykorzystaniem rozwiązań typu High Brightness lub z wbudowanymi playerami i komputerami służącymi integracji, instalację rozwiązań wizualizacji rozszerzonej opartych o hologramy 3D Dreamoc HD3, kamery, gogli wirtualnej rzeczywistości Oculus Quest 2. Ponadto, do jego zadań należała także dostawa elementów systemu zintegrowanego sterowania z całym wyposażeniem multimedialnym wraz z uruchomieniem i programowaniem, dostawa elementów systemu sterowania oświetleniem obiektowym i efektowym, a także integracja systemu zintegrowanego sterowania z zewnętrznym systemem zarządzania ekspozycją.
Do niektórych zadań w ramach ekspozycji w „Rzeszowskich Piwnicach” zostały wykorzystane ściany z monitorów bezszwowych OLED.
Podsumowanie
Często historia i związane z nią miejsca leżą wprost u naszych stóp, a podziemia, o czym możemy przekonać się już w kilku miastach w Polsce, skrywają naprawdę wiele bardzo interesujących tajemnic. Wystarczy tylko użyć odpowiednich środków technicznych, aby w angażujący sposób opowiadać o dziedzictwie przeszłości. Dokładnie tak, jak ma to miejsce w opisywanych przez nas w tym artykule Rzeszowskich Piwnicach. Oczywiście stworzenie takiej immersyjnej instalacji nie byłoby możliwe bez właściwych narzędzi, w tym wypadku rozwiązań marki Optoma. Ta instalacja znów udowodniła, że na rynku jest wciąż bardzo wiele miejsca dla projektorów i sprawdzone, wysokiej jakości, odpowiednio dobrane modele są wciąż znakomitym wyborem dla rynku muzealnego, przestrzeni immersyjnych, nawet tych najbardziej skomplikowanych czy położonych w niecodziennych miejscach. Warto czasami przetransportować się kilka metrów w dół, aby tak naprawdę przenieść się do zupełnie innego świata.
Tekst: Łukasz Kornafel, „AVIntegracje”
Zdjęcia: SLX
