Dla każdego z kibiców dzień meczu jego ukochanej drużyny jest świętem. Nie chodzi tylko o to, aby śledzić rozgrywki – to cały rytuał celebrowany w hali bądź na stadionie. Dobrze, jeżeli obiekt jest wyposażony w rozwiązania umożliwiające stworzenie odpowiedniej atmosfery sportowej i rozrywki, ale nade wszystko zapewniające bezpieczeństwo i komfort odwiedzającym go kibicom. W kwietniu na zaproszenie Electro-Voice oraz jej polskiego dystrybutora, firmy Audio Plus, gościliśmy na stadionie drużyny FSV Mainz 05 w Niemczech, który pod wieloma względami może być obiektem referencyjnym.
[fusion_dropcap boxed=”no” boxed_radius=”” class=”” id=”” color=”#0a0304″]W[/fusion_dropcap]ybudowanie areny sportowej – niezależnie od tego, czy mówimy o stadionie, czy o hali – to tylko połowa sukcesu, znacznie większym problemem może się okazać późniejsze utrzymanie obiektu, o czym dotkliwie przekonało się wielu zarządców w naszym kraju. Równocześnie mówiąc na przykład o rynku polskiej Ekstraklasy, należy zwrócić uwagę, że odznacza się on bardzo dużą wartością, czego potwierdzeniem może być fakt, że przychody najwyższej polskiej ligi wyniosły w 2015 roku 494 miliony złotych, a w tej kwocie nie zawierają się przychody z transferów. Niezależnie od tego, czy arena sportowa należy do samorządu, do klubu (będąc własnością prywatną), czy jest własnością państwową, często równocześnie niosąc wiele zalet, jest również sporym obciążeniem dla budżetu. W jaki sposób zarządzający stadionami i halami sportowymi pozyskują środki konieczne do ich utrzymania? Tych źródeł jest wiele i są one bardzo zróżnicowane. Są to m.in. prawa do nazwy obiektu, wynajem w celach komercyjnych, organizacja imprez kulturalnych, w tym koncertów. W przypadku najbardziej znanych obiektów sportowych, takich jak Camp Nou w Barcelonie, Wembley w Londynie czy Maracana w Rio de Janeiro, które tak naprawdę są nie tylko miejscami rozgrywek sportowych, ale również zabytkami i osobliwościami architektonicznymi, można liczyć także na dodatkowe przychody z tytułu sprzedaży biletów wstępu dla zwiedzających czy pamiątek związanych z obiektem. Na naszym rodzimym rynku, a także na arenie europejskiej, wyłączając legendarne obiekty sportowe, największym źródłem dochodu jest tzw. dzień meczowy. Oprócz przychodów z samej sprzedaży biletów i karnetów, które są bardzo istotnym źródłem zysku i tym samym środków koniecznych do utrzymania stadionu, mówimy tutaj także o gastronomii, napojach itp. Jednak kilkunastominutowa przerwa w meczu piłkarskim czy nawet kilka przerw w rozgrywkach innych dyscyplin to zdecydowanie za mało czasu, aby kibice mogli rozwinąć skrzydła w konsumpcji. W związku z tym włodarze obiektów sportowych muszą przykładać największe starania do tego, aby kibice przyjeżdżali na długo przed meczem i zostawali na stadionie jeszcze długo po jego zakończeniu. W tym celu konieczne jest zapewnienie wielu dodatkowych atrakcji. Oczywiście najprostszą metodą są wszelkiego rodzaju konkursy i formy aktywizacji oraz animacji publiczności, jednak wiele klubów sięga po znacznie bardziej wysmakowane formy, jak multimedialne prezentacje zawodników, kamery śledzące trybuny czy odtwarzane materiały wideo z życia drużyny nagrywane w trakcie poprzedzającego mecz tygodnia. Mając na względzie wszystkie te formy, niezwykle istotne jest odpowiednie nagłośnienie stadionu.
Czy mnie słychać?
Nie od dzisiaj wiadomo, że światową piłką nożną rządzą dwie największe organizacje: FIFA, a w przypadku rozgrywek europejskich – UEFA. Każda z nich na swój, nieco odmienny sposób przykłada olbrzymią wagę do tego, aby każdy mecz odznaczał się określonymi, bardzo sprecyzowanymi cechami. Dotyczy to zarówno samego przebiegu spotkania, strojów, decyzji sędziów, jak i oprawy wizualnej oraz grafik towarzyszących transmisji. Zarządy organizacji piłkarskich nie pozostawiają również żadnego pola do własnych pomysłów, tworząc listę zunifikowanych wymogów technicznych zarówno dla obiektów jak i dla przebiegu samych imprez sportowych. W dokumentacji z wymaganiami technicznymi względem stadionu bardzo precyzyjnie określane są parametry związane z natężeniem oświetlenia, temperaturą w pomieszczeniach (w tym w szatniach), realizacją kamerową, lokalizacją wozów OB VAN, a także dźwiękiem na stadionie. W sekcji dotyczącej wymagań i zaleceń dla włodarzy stadionów przygotowanych przez UEFA znajdują się bardzo jasne zapisy mówiące o tym, że system nagłośnieniowy na stadionie jest elementem wymaganym. Bardzo szczegółowo wyspecyfikowane są parametry, którymi ma się on odznaczać. W obrębie całego stadionu nagłośnienie ma zapewniać zrozumiałość mowy na poziomie 0,7/0,65 STI/RSTI, maksymalny poziom ciśnienia o natężeniu minimum 110 dB SPL oraz pasmo przenoszenia 160 Hz – 12 kHz. Precyzyjnie określone są także wymagania dotyczące podziału na strefy. Niezbędna jest możliwość wyłączenia nagłośnienia w obszarze przeznaczonym dla mediów i – co oczywiste – na boisku. Podobne wymagania stawia przed swoimi certyfikowanymi stadionami FIFA. W dokumencie z 2011 znajdziemy informacje o czytelności mowy STI na poziomie nie mniejszym niż 0,55, niezależnie od miejsca zajmowanego przez widza. Jeżeli chodzi o natężenie dźwięku, ma ono według regulacji FIFA wynosić 100 dB (A) w trybie ciągłym z możliwością uzyskania chwilowego poziomu o wartości 105 dB (A). Dodatkowo organizacja ta zwraca uwagę, że wahania w natężeniu dźwięku w zależności od zajmowanego miejsca mogą wynosić ±3,5 dB. Dodatkowo pasmo przenoszenia, którego transmisję ma zapewniać system, według dokumentacji FIFA to przedział od 120 Hz do 5 kHz. Podobnie jak UEFA, FIFA zwraca uwagę na konieczność podziału systemu na strefy z opcją wyłączenia nagłośnienia dla niektórych obszarów. Ponadto w dokumentacji FIFA znajdują się zapisy mówiące o tym, że system ma być wyposażony w zasilanie awaryjne, a w przypadku prowadzenia akcji ratowniczej system PA musi zapewniać transmisję komunikatów z dźwiękowego systemu ostrzegawczego, komunikatów bezpieczeństwa czy ochrony.
Oscarowa marka
Firma Electro-Voice została założona w 1926 w niewielkiej suterenie jednej z firmy produkujących opony w stanie Indiana w USA. Obecnie jest jednym z największych i najbardziej wpływowych producentów rozwiązań z departamentu audio. W ofercie producenta znajdują się rozwiązania do studiów telewizyjnych, studiów nagraniowych, muzeów, centrów sztuki, galerii handlowych, obiektów sportowych, infrastruktury transportowej (jak dworce czy porty lotnicze), a także kościołów, kin, teatrów i dyskotek. Bardzo silną grupę produktów stanowią systemy koncertowe, wśród których znajdują się słynna konstrukcja X-Array, za pomocą której zrealizowane zostały liczne trasy koncertowe tak znanych grup jak AC/DC czy The Rolling Stones. Z pewnością jednym z największych osiągnięć firmy jest przyznany w 1963 roku Oscar techniczny od Amerykańskiej Akademii Filmowej, którym został odznaczony mikrofon typu shotgun 642 Cardiline. W czerwcu 2006 roku firma Electro-Voice wraz z całą grupą Telex Communications została częścią ogromnej, międzynarodowej grupy Bosch Security Systems, do której należy również szereg innych marek związanych z dźwiękiem, takich jak Dynacord (systemy nagłośnieniowe), RTS (najwyższej klasy urządzenia interkomowe), Telex (rozwiązania komunikacyjne dla najbardziej wymagających grup odbiorców) czy w końcu Bosch, marki produkującej systemy konferencyjne, rozwiązania na potrzeby nagłośnienia w miejscach publicznych czy dźwiękowe systemy ostrzegawcze (DSO). W tym roku firma obchodzi swoje dziewięćdziesiąte urodziny – pomimo upływu czasu, wciąż pozostaje jednym z czołowych graczy rynku rozwiązań audio. Producent może pochwalić się niezwykle bogatym i imponującym portfolio w zakresie ukończonych z sukcesem realizacji na stadionach całego świata. Systemy Electro-Voice pracują m.in. na słynnej Maracanie w Rio de Janeiro, Stadionie Olimpijskim w Berlinie, Commerzbank Arenie we Frankfurcie, na stadionie futbolu amerykańskiego Dallas Cowboys Stadium w Teksasie czy od niedawna na stadionie Hard Rock Stadium w Miami.
Stadion w Mainz
Redakcja AVIntegracje została zaproszona w kwietniu do odwiedzenia stadionu zespołu FSV Mainz w ramach tegorocznej edycji Electro-Voice Stadium Tour. Organizatorami wydarzenia była firma Electro-Voice oraz Audio Plus – polski dystrybutor rozwiązań producenta posiadająca także w dystrybucji system Dynacord Promatrix i systemy public adress marki Dynacord. Jest to organizowane cyklicznie wydarzenie, w ramach którego zaproszeni goście – dystrybutorzy systemów producenta, integratorzy, projektanci systemów i przedstawiciele prasy – mają możliwość zwiedzenia różnorodnych obiektów sportowych, ujrzenia, w jaki sposób funkcjonują, ale przede wszystkim posłuchania pracujących tam rozwiązań nagłośnieniowych. Jak powiedzieli nam organizatorzy wydarzenia z firmy Electro-Voice, o wyborze tego konkretnego stadionu, oprócz oczywistego powodu w postaci zainstalowanego na nim nagłośnienia producenta, zdecydowały jego rozmiary. Jest to arena na nieco ponad trzydzieści tysięcy kibiców, co czyni ją obiektem o typowym europejskim rozmiarze, dzięki czemu można tutaj w praktyce zobaczyć jak taki system sprawdzi się na wielu innych obiektach. Budowa nowego stadionu pierwszoligowego FSV Mainz 05 została zakończona w 2011 roku i od tamtego czasu jest on nie tylko areną meczów grającego w Bundeslidze klubu, ale także miejscem spotkań i wielu różnych wydarzeń odbywających się w Mainz. Piękny czerwony stadion z logo firmy Opel jest położony na skraju miasta. Od strony architektonicznej stadion składa się z czterech trybun z otwartymi narożnikami. Swoim wyglądem stadion przypomina wiele typowych brytyjskich obiektów. Na czterech jednopoziomowych trybunach może zasiadać łącznie ponadtrzydziestoczterotysięczna widownia, w tym uwzględniono miejsca dla czternastu tysięcy kibiców stojących. Oprócz miejsca dla najbardziej zagorzałych fanów FSV Mainz, obiekt jest także miejscem spotkań dla klientów biznesowych. Na trybunie głównej przewidziano dwa tysiące miejsc dla gości VIP, a kolejne siedemset osób może zasiąść w lożach zintegrowanych z trzydziestoma pięcioma pomieszczeniami, w których w nieco luźniejszej, towarzyskiej atmosferze przy trunkach i przekąskach można prowadzić biznes, jak i oglądać mecz. Co ważne i w przypadku wielu polskich obiektów wciąż nieosiągalne, obiekt jest świetnie skomunikowany – umożliwiono dotarcie do niego zarówno środkami komunikacji miejskiej, jak i własnym samochodem. Można go zostawić na czas meczu na ogromnym, przyległym do stadionu parkingu. Aby umilić kibicom czas przed meczem oraz umożliwić wspólne świętowanie zwycięstw po meczu, na terenie obiektu zlokalizowano restauracje, punkty gastronomiczne i fan shop, w którym można zakupić pamiątki związane ze swoją ulubioną drużyną.
Trybuny świetnie nagłośnione
Instalacja systemu na stadionie w Mainz była realizowana od zimy do wiosny na przełomie lat 2010/2011. Każda z czterech trybun została podzielona na części, tak aby zapewnić w każdym miejscu optymalne nagłośnienie niezależnie od zajmowanego miejsca. W ofercie firmy Electro-Voice znajduje się szeroka paleta systemów typu line array, świetnie sprawdzających się na takich arenach jak Hard Rock Stadium w Miami czy na Stadionie Olimpijskim w Berlinie. W przypadku obiektu w Mainz zdecydowano się zastosować rozwiązania tubowe. Przednie (niższe) rzędy na dłuższych trybunach są obsługiwane za pomocą dziewięciu elementów EVH-1152S/96 PIB. Wyższe rzędy na dłuższych trybunach są obsługiwane za pomocą kolejnych dziewięciu elementów EVH-1152S/96 PIB. Dodatkowo na trybunie głównej, gdzie znajdują się również skyboxy, zainstalowano zestaw ośmiu głośników ZX5-PIB, których zadaniem jest nagłośnienie najwyższych rzędów. ZX5 jest bardzo uniwersalną konstrukcją dwudrożną, któ-ra może pracować zarówno jako głośniki główne niewielkiego systemu przenośnego (np. dla mobilnego muzyka), ale tak-że jako frontfill czy monitor przy dużych produkcjach. Model okazał się być również świetnym wyborem w przypadku za-dań powierzonych mu na stadionie w Mainz. W obudowie ZX5 został zainstalowany głośnik LF DVX3150A o średnicy 15 cali i dwucalowy neodymowy driver ND2 z kopułką tytanową. Kolumna może być zasilana w trybie biamp lub pasywnie z wykorzystaniem wbudowanego crossovera. Omawiany model jest produkowany w dwóch wariantach z różnymi kątami dyspersji: 90 × 50° lub 60 × 60°. Konstrukcja odznacza się mocą ciągłą na poziomie 600 W i wysoką skutecznością. Jej odpowiednią konfigurację w instalacjach stałych ułatwia zestaw dziesięciu punktów riggingowych. Głośniki serii EVH są dwudrożnymi rozwiązaniami tubowymi zbudowanymi w oparciu o piętnastocalowy woofer SMX2151 i dwucalowy przetwornik kompresyjny ND2B. Głośniki są wyposażone w obracany falowód, dzięki czemu otrzymujemy możliwość precyzyjnego dobrania kątów propagacji od kątów 40 × 30° stopni do 90 × 90°, co czyni głośniki EVH idealnym rozwiązaniem do mocno pogłosowych przestrzeni. Moc ciągła modelu EVH-1152S/96 PIB wynosi 500 W zaś jego skuteczność to 106 dB (1 W/1 m). System riggingowy składa się z dwudziestu ośmiu punktów, co wraz z zestawem dedykowanych akcesoriów czyni zestawy EVH bardzo uniwersalnymi pod względem możliwości montażowych i pozwala – w zależności od potrzeb danej przestrzeni – na zestawienie zarówno wertykalnego jak i horyzontalnego grona. Za nagłośnienie trybun znajdujących się za bramkami odpowiedzialne są również głośniki EVH-1152S/96 PIB, tym razem w liczbie sześciu sztuk grających w niższe rzędy i siedmiu w wyższe, co łącznie daje trzynaście tych elementów na każdej z krótszych trybun. Na całym stadionie pracują razem pięćdziesiąt trzy elementy EVH-1152S/96 PIB o łącznej mocy 30 500 zapewniającej możliwość uzyskania odpowiednio wysokiego poziomu SPL. Wszystkie głośniki zastosowane na stadionie są przystosowane do pracy na otwartej przestrzeni, a dzięki wysokiemu IP, również w różnych warunkach atmosferycznych Nie mniej interesująco co instalacja głośników na stadionie wygląda amplifikatornia, w której zlokalizowane zostało całe zasilanie do systemu i jego sterowanie. Tak naprawdę są to dwie amplifikatornie, spięte ze sobą za pomocą połączenia światłowodowego w topologii ringu, po którym przesyłane są dane, oraz za pomocą protokołu CobraNet dźwięk. Dodatkowo pomiędzy amplifikatorniami poprowadzony jest sygnał w postaci analogowej, co gwarantuje bezpieczeństwo i nieprzerwaną transmisję dźwięku na stadionie. Do zasilania wszystkich głośników nagłaśniających trybuny zastosowano ośmiokanałowe wzmacniacze DSA-8805. Wzmacniacze korzystają z opa-tentowanej technologii Variable Load Drive (VLD). Polega ona na tym, że niezależnie od obciążenia z zakresu od 2 do 10 Ohm bądź podłączenia linii 70 lub 100 V każdy kanał wzmacniacza potrafi oddać 1000 W. Wszystkie wzmacniacze DSA pracujące w obiekcie zostały wyposażone w moduły RCM-810 do zdalnego sterowania za pomocą protokołu protokołu CANBus. Za kontrolę i konfigurację systemu P64/N8000 jest odpowiedzialna platforma softwarowa IRIS-Net. Za processing DSP i dystrybucję sygnału w tej instalacji odpowiedzialne są matryce sygnałowe Dynacord P64, będące odpowiednikami matrycy Electro-Voice N8000. Co niezwykle istotne dzięki wbudowanym w modele N8000/P64 interfejsom GPI/O oraz możliwości zaprogramowania funkcji logicznych, w matrycach ustalone zostały również priorytety różnych sygnałów, nadające wymagany w przepisach prawnych najwyższy priorytet komunikatów ostrzegawczych nad innymi źródłami dźwięku. Oprócz systemu, którego zadaniem jest nagłośnienie trybun otaczających płytę boiska, w obiekcie, w zamkniętych przestrzeniach i w ciągach komunikacyjnych zainstalowany został rozbudowany system DSO. Bazuje on również na rozwiązaniach pochodzących od marki znajdującej się w grupie Bosch Security Systems, w tym wypadku są to jednak produkty z logo Dynacord. Cały system DSO bazuje na liniach 100 V, na których zainstalowano głośniki sufitowe serii DL, a także głośniki naścienne EVID 6.2 wyposażone w przetwornik niskotonowy o średnicy 6,5 cala i jednocalowy tytanowy driver HF. Za zasilanie wszystkich głośników systemu DSO odpowiada kompletny system PROMATRIX 8000. W Mainz jest on skonfigurowany w oparciu o takie rozwiązania jak: wzmacniacze mocy DPA 4140 i DPA 4411, moduły zasilania 24 V dla wzmacniaczy z możliwością zdalnego włącza i wyłączania DPP 4012 oraz matryce DPM 8016, umożliwiające kontrolę i matrycowanie sygnałów w maksymalnej konfiguracji 16 × 16 oraz ich obróbkę w oparciu o prroesory DSP 24 bit. Nadawanie komunikatów do systemu jest możliwe dzięki bazom Dynacord DPC, ułatwiającym podanie komunikatu do wybranego miejsca lub kilku miejsc znajdujących się w obiekcie.
System do zadań specjalnych
Projektowanie i instalacja systemu nagłośnieniowego na stadionie wymaga bardzo szczególnych parametrów i certyfikatów. Wynika to głównie z faktu, że od lipca 2013 obowiązuje dyrektywa budowlana Unii Europejskiej z 2011 roku. W myśl tego dokumentu „obiekty budowlane muszą być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby w przypadku wybuchu pożaru osoby znajdujące się wewnątrz mogły opuścić obiekt budowlany lub być uratowane w inny sposób”. Co za tym idzie – wszystkie systemy DSO (oznaczane w międzynarodowych dokumentach jako Voice Alarm), aby mogły być dopuszczone do projektu, muszą przejść badania w niezależnym laboratorium i uzyskać certyfikat z normami EN54. Warto zaznaczyć, że w myśl przepisów z 2004 roku alarm głosowy jest obowiązkowym elementem w takich obiektach jak budynki handlowe, wystawowe, sale widowiskowe i sportowe o o powierzchni strefy pożarowej powyżej 10 000 m2, sale widowiskowe i sportowe o liczbie miejsc powyżej 1500, szpitale, sanatoria, dworca, stacje metra, porty czy budynki użyteczności publicznej. Zadaniem dźwiękowego systemu ostrzegawczego jest przekazywanie osobom przebywających w takich obiektach jak przytoczone powyżej (bądź w ich sąsiedztwie) informacji o wystąpieniu zagrożenia i zalecanym sposobie postępowania. O czym zatem mówi norma EN54, której podlegają systemy DSO? Początkowo był to certyfikat odnoszący się jedynie do systemów sygnalizacji pożarowej. Na przestrzeni lat, odpowiadając na rynkowe zapotrzebowanie wynikające z integracji systemów sygnalizacji pożarowej z dźwiękowymi systemami ostrzegawczymi, normą tą zostały objęte również systemy DSO. Można wskazać trzy obszary z zakresu audio, które obejmuje norma EN54 – są to: głośniki (norma EN 54-24), systemy centralnego sterowania dźwiękowym systemem ostrzegawczym i urządzeniami sygnalizacji (norma 54-16) oraz źródła zasilania (EN 54-4). Co warte podkreślenia i co często jest błędnie pojmowane, przywoływana norma nie odnosi się sposobu projektowania i montażu systemów DSO, ale urządzeń wchodzących w skład tego rodzaju systemów. Wśród parametrów, które podlegają ocenie, znajdują się m.in. takie elementy jak skuteczność w warunkach pożaru (odpowiedź częstotliwościowa, impedancja znamionowa, kąty propagacji poziomej i pionowej, możliwość uzyskania maksymalnego poziomu ciśnienia akustycznego), niezawodność działania (trwałość, konstrukcja, znakowanie i dokumentacja techniczna, stopień ochrony obudowy), odporności na zmiany temperatur, wilgoć, korozję i wibracje. Zainstalowany na stadionie w Mainz system Electro-Voice EVH jest rozwiązaniem posiadającym certyfikat EN54 i odpowiadającym w pełni wszystkim wymaganiom wielkoformatowych instalacji na dużych arenach. Równocześnie nie jest to system, który stawia sobie za cel tylko transmisję głosu i komunikatów, ale pełnoprawne rozwiązanie, umożliwiające odtwarzanie muzyki na najwyższym poziomie. Jest to udziałem nie tylko dużej mocy systemu i skuteczności na poziomie 105 dB, ale również pasma przenoszenia umożliwiającego transmisję częstotliwości od 60 Hz do 15 kHz, co w przypadku wielu konkurencyjnych produktów nie jest osiągalne. Co warte podkreślenia, badaniom w niezależnych laboratoriach zakończonych przyznaniem certyfikatów poddane zostały nie tylko głośniki EVH, ale także systemy Promatrix i źródła zasilania, co daje projektantowi kompletny i zgodny z normami system, mogący pełnić funkcję rozwiązania PA i DSO.
Podsumowanie
System Electro-Voice zainstalowany na stadionie w Mainz odznacza się najwyższą jakością – w trakcie wizyty na Opel Arenie mieliśmy możliwość przekonać się o tym na własne uszy. Przechadzając się po stadionie, bardzo szybko dochodzimy do wniosku, że system odznacza się bardzo równym pokryciem. Niezależnie od zajmowanego miejsca, dociera do nas odpowiednio głośny i czytelny przekaz. Co wciąż nie jest popularne na wielu stadionach, opisywany tutaj system Electro-Voice nie jest zorientowany wyłącznie na transmisję komunikatów czy głosu spikera. Z równą łatwością głośniki transmitują muzykę uprzyjemniającą przerwy w rozgrywkach czy czas przed i po meczu. Dzięki temu, że głośniki EVH-1152S/96 odznaczają się możliwością zejścia pod względem najniższych częstotliwości do około 60 Hz (przy spadku –3 dB), cały przekaz ma również solidną podstawę basową, co umila słuchanie muzyki i z pewnością przyspiesza włączenie się do zabawy przez kibiców. Z punktu widzenia projektanta szczególnie istotnym parametrem jest fakt, że EVH jest systemem do nagłośnienia obiektów wielkoformatowych, posiadającym certyfikat EN54, dzięki czemu – jak już wspomniałem wcześniej – może pracować nie tylko jako system PA, ale również system DSO, odpowiadając na wymagania stawiane w zaleceniach i rekomendacjach przygotowywanych przez UEFA i FIFA. Jest również dobra wiadomość dla osób, które chciałyby usłyszeć, jak pracuje system EVH na własne uszy. Nie trzeba koniecznie jechać do Mainz, Bukaresztu czy na słynną Maracanę. System bazujący na zestawach głośnikowych EVH pracuje już od wielu w Polsce, na Stadionie Miejskim im. Henryka Reymana w Krakowie, będącym stałym stadionem klubu Wisła Kraków. Za projekt systemu i jego instalację w grodzie Kraka również odpowiadała firma Audio Plus. Wokalistom przyznawany jest Złoty Mikrofon, piłkarzom – Złota Piłka i Złoty But, być może również dobrze nagłośnionym stadionom powinno się przyznawać Złotą Tubę? Z drugiej strony – czy dla projektanta systemu, dostarczającej go firmy, a przede wszystkim włodarzy stadionu, istnieje lepsza nagroda niż żywo reagujący na transmitowane przez głośniki czy bawiący się w rytm muzyki tłum kibiców szczelnie wypełniający stadion? Pozostaje nam tylko życzyć, aby również polskie stadiony, hale sportowe i areny rozgrywek wszelakich dyscyplin miały coraz lepsze nagłośnienie, bo gdy na stadionie jest dobra atmosfera, to nawet porażkę ukochanej drużyny łatwiej jest przełknąć.
TEKST I ZDJĘCIA: Łukasz Kornafel, AVIntegracje
